Büyük Selçuklu Devleti Hakkında Bilgi; Büyük Selçuklu Hükümdarları

Büyük Selçuklu Devleti hangi dönemde ve hangi topraklarda hüküm sürmüştür?  Hükümdarları kimlerdir ve bu hükümdarlar hangi icraatları yapmışlardır?

Büyük Selçuklu Devleti (1037-1157)

1037’de Oğuz Türklerinden Tuğrul Bey tarafından kurulmuş olan, Türk-İran geleneğine sahip bir devlettir. Devletin adı, Tuğrul Bey’in dedesi Selçuk Bey’den gelir.

Devletin önemli hükümdarları ve dönemin özellikleri şöyledir;

Tuğrul Bey Dönemi (1040-1063)

-1040 yılında Gaznelilerle yapılan  Dandanakan savaşıyla Büyük Selçuklu Devleti tarih sahnesine çıkmıştır. Bu savaşta Gazneliler ikinci kez yenilince Büyük Selçuklu Devleti resmen kurulmuştur. Devletin başkenti ise Nişabur olmuştur. (1043 yılına kadar Nişabur, devlete başkentlik yapmıştır. 1043-1074 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti’nin başkenti Rey, 1074-1157 yılına kadar ise başkent İsfahan şehri olmuştur)

-1048 yılında Bizans ile yapılan Pasinler Savaşı kazanılarak Bizans’ın Anadolu’daki gücü kırıldı.

-Tuğrul Bey’in, Abbasi halifesini Şiilerin elinden kurtarması ile halife, siyasi yetkilerini Tuğrul Bey’e devretti. Bu durum Selçukluların İslam dünyası üzerindeki itibarını arttırdı.

Alparslan Dönemi (1064-1072)

-Dönemin en önemli olayı Malazgirt Savaşı’dır.

Malazgirt Savaşı (1071)

Bizans İmparatorluğu ile yapılan bu savaşta Bizans yenilgiye uğratıldı.

Sebep: Bizans’ın Anadolu’ya yapılan akınları sona erdirmek istemesi

Sonuçlar:

• Selçuklular ekonomik yönden güçlendi
• Anadolu’nun kapıları Türkler’e açıldı. Böylece Anadolu’nun fethi hızlandı.
• Bizans, Türkleri Anadolu’dan atamayacağını anlayınca batıdan yardım istedi. Bu da Haçlı Seferlerinin başlamasına neden oldu.
• İslam dünyası üzerindeki Hıristiyan baskısı sona erdi.
• Türkiye Selçuklu Devleti kuruldu.

Melikşah Dönemi (1072-1092)

–Büyük SelçukluDevleti’nin en parlak dönemidir

-Bu dönemde Celali takvimi kullanıldı.

-Devletin sınırları; batıda Ege, Akdeniz, doğuda Orta Asya, kuzeyde Kafkasya, güneyde Mısır ve Yemen’e kadar uzandı. Bu, Selçukluların en geniş sınırlarıdır.

-Devleti yıkmak isteyen Batıni tarikatıyla mücadele edildi. Batıniler önce Nizamül Mülkü, sonra da Melikşah’ı öldürdüler.

-Melikşah’ın ölümüyle taht kavgaları başladı. (Fetret devri). Bu kavgadan Sencer galip çıktı.

Sencer Dönemi (1118-1157)

-1141 yılında Karahitaylar ile yapılan Katvan Savaşı kaybedildi ve Selçuklular yıkılış sürecine girdi.

-Sultan Sencer Oğuz isyanını bastırmak isterken Oğuzlara esir düştü

-1156 yılında kurtuldu ancak 1157 yılında ölümüyle Büyük Selçuklu Devleti yıkıldı ve 120 yıllık Büyük Selçuklular dönemi sona erdi.

Büyük Selçuklu Devleti’nin Yıkılış Sebepleri

• “Ülke hanedanın ortak malıdır” anlayışından kaynaklanan taht kavgaları
•  Abbasi halifeleri, Atabeyler ve Batınilerin zararlı eylemleri
• Haçlı seferlerinin olumsuz etkisi
• Katvan savaşı yenilgisi