Roma Sanatı Nedir? Roma Mimarisi Hakkında Bilgi
MÖ 753 yılında kurulan Roma Uygarlığı hüküm sürdüğü yüzyıllar içinde bir çok alanda olduğu gibi sanat alanında da önemli etkiler bırakmıştır. Bu içeriğimizde Roma sanatı nedir ve özellikleri nelerdir sorularının cevapları üzerinde duruyoruz.
Tarihte geniş bir coğrafyaya hükmeden Roma İmparatorluğu MS 395’te Kavimler Göçü’nden sonra ikiye ayrılmış; 476’da da Batı Roma İmparatorluğu yıkılmıştır. Doğu Roma İmparatorluğu ise Bizans olarak 1453’te İstanbul’un Osmanlı İmparatorluğu tarafından fethedilmesine kadar varlığını sürdürmüştür.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
Roma Sanatı Nedir?
Roma sanatının başlangıçta Roma kent sanatı olarak ortaya çıktığı görülür. Ancak sınırlar genişledikçe ve güçlenip büyük bir imparatorluk haline geldikçe sanat alanında da önemli gelişmeler yaşanmış; Avrupa’yı da etkileyen görkemli bir imparatorluk sanatı ortaya çıkmıştır.
Roma Mimarisinin Özellikleri
Bir çok mimari eser ortaya koyan Romalılar; yapılarında malzeme olarak daha çok taş, tuğla ve mermer kullanmıştır. Başlangıçta İtalya’da Romalılardan önce kurulmuş bir medeniyet olan Etrüsklerin taş işçiliği ve yapı tekniğini örnek almışlardır. Zaman içinde ise kireç harcının yardımıyla kemer ve kubbe yapımını geliştirmişlerdir. Bu sayede geniş alanların üzerlerini örtebilmiş, geniş mekanlı ve kubbeli büyük anıtsal yapılar inşa edebilmişlerdir.
Yunan yapı türlerinden de etkilenen Romalılar ayrıca su kemerleri, bazilikalar, hamamlar ve taklar gibi yeni yapı türleri ortaya koymuşlardır.
Roma Mimarisinde Tapınaklar
İlk Roma tapınaklarının plan açısından Yunan tapınakları ile benzer özellikler gösterdiği görülür. Roma tapınaklarının özelliği yüksek bir kaide üzerinde, dikdörtgen planlı cella ile önündeki geniş merdivenli portikten oluşur. Tapınaklarda yapı malzemesi olarak genelde taş kullanmışlardır. Sütun başlıkları ise korint nizamındadır. Bunun dışında tapınaklarda yuvarlak plan da kullanmışlardır. Yuvarlak planlı tapınak mimarisi ilk kez Romalılarda görülür. Bu tapınaklara en iyi örneklerden biri Roma’daki Pantheon Tapınağı’dır.
Kubbeli yapılardan biri olan Pantheon Tapınağı Roma kültüründe tüm tanrıların evidir. Sonradan inşa edilen bir çok yapıya örnek teşkil eden Pantheon Tapınağı sonradan kiliseye çevrilmiştir.
Anadolu’da da Roma’dan günümüze önemli mimari eserler kalmıştır. Bunlar arasında Ankara’daki Augustus Tapınağı, Efes’teki Domitianus Tapınağı ve Kütahya Çavdarhisar’daki Zeus Tapınağı sayılabilir.
Roma Mimarisinde Bazilikalar
Bazilikalar, Roma mimarisinin bir ürünüdür ve MÖ 2. yüzyıl başlarında ortaya çıkmıştır. Bazilikalar; içinde çarşı ve mahkeme binalarının yer aldığı yapı türleridir. Hristiyan bazilikalarının dini amaçlı kullanımına karşın Roma bazilikaları günlük yaşam içinde, halkın ihtiyaçları için kullanılırdı.
Roma Mimarisinde Forum
Roma’da devlet işlerinin görüşüldüğü ve aynı zamanda halkın toplandığı alanlardır. Roma forumları Yunan kültüründeki agoralar ile aynı amacı taşır. Forumların hem ekonomik hem siyasal hem de dinsel işlevleri vardır. Ekonomik anlamda; çarşı pazar alanı olarak kullanılması, siyasi anlamda; bir tür kent meclisi olarak kullanılması örnek verilebilir. Forumlar genelde kent merkezlerinde yer alır. Forumlara en iyi örnek Roma’daki Forum Romanium’dur.
Roma Mimarisinde Taklar
Tak, Roma mimarisinin en iyi örneklerindendir. Başlangıçta dinsel törenlere bağlı olarak ortaya çıkmış; zaman içinde bir zaferin anısına kent ya da forum girişlerine yapılmıştır.
Takların üzerinde genellikle imparator ve ailesinden kişilerin heykel ve kabartmaları yer alır. Roma taklarına en iyi örneklerden biri Roma’daki Tiberius Zafet Takı’dır. Ayrıca Antalya, Side ve Perge gibi yerlerde Romalılardan kalma bir çok tak vardır.
Roma Mimarisinde Su Kemerleri
Kentlere su getirmek için yaptıkları su kemerleri Romalıların en önemli mimari yapılarındandır. Su kemerleri sayesinde uzak yerlerdeki suları kentlere kadar getirebilmişlerdir. Su kemerlerine en güzel örneklerden biri İstanbul’daki Bozdoğan Kemeri olarak bilinen Valens Su Kemeridir.
Roma Mimarisinde Hamamlar
Güney İtalya’da pek çok sıcak su kaynağının olması bu mimari türünün gelişmesinde en önemli etkenlerdendir. Roma hamamlarında ılık, sıcak ve soğuk yıkanma yerleriyle birlikte soyunma odaları vardı. Ayrıca avlular ve kitaplıklar da olabilirdi.
Roma hamamlarına en güzel örneklerden biri Roma’daki Caracella Hamamı’dır. Anadolu’da ise Miletos’ta Faustina Hamamı ve Ankara’daki Roma Hamamı kalıntıları örnek verilebilir.
Roma Mimarisinde Amfiteatr
Meşhur gladyatör oyunlarının yapıldığı yerlerdir. İki bölümden oluşan amfiteatrlarda kumla kaplı arena denilen birinci bölüm ile alanı çevreleyen oturma yerleridir. Amfiteatrlar sadece Roma mimarisine özgüdür. En ünlü amfiteatr Roma’daki Collesseum’dur.
Roma Mimarisinde Tiyatrolar
Roma tiyatroları sahne, oturma yerleri ve meydan olmak üzere üç bölümden oluşurdu. Tiyatroların cepheleri de oldukça gösterişlidir ve sütunlarla süslenmiştir. Mühendislik bilgileri sayesinde tiyatroların oturma sıralarını yerleştirmek için yamaç aramak zorunda kalmamışlar; istedikleri yere tiyatroları inşa edebilmişlerdir. Anadolu’daki Roma tiyatrolarına Aspendos ve Side tiyatroları örnek verilebilir.
Roma Mimarisinde Stadion
Stadion yani stadyum koşu gibi atletik oyunların oynandığı ve yarışmaların yapıldığı alanlardır. Stadionlar, ince ve uzun bir alanı üç yanından çeviren oturma sıralarından oluşurdu.
Roma Mimarisinde Evler
Roma evlerine atrium denir. Atriumlar sütunların olduğu iç avlunun etrafındanki odalardan oluşur. Ortada bir havuz, yanlarında yemek ve yatak odaları ve arkada bir bahçe olurdu. Evlerin yerleri mozaikle döşeli, duvarları ise fresko ile süslü olurdu.
Roma Heykel ve Kabartma Sanatı
Roma heykel sanatı mimari kadar gelişme göstermemiştir ve Yunan sanatı etkisinde kalmıştır. Ancak Yunan heykelciliğinde daha çok tanrı ve tanrıçalar konu edilirken Roma heykelciliğinde imparator ve ailesi konu edilmiştir.
Kabartmalarda ise askeri zaferler, tanrılar ve günlük yaşam konu edilmiştir. Kabartmalar sütunların yanı sıra taklara, lahitlere ve mezar taşlarına yapılmıştır.
Antik Roma ile ilgili detaylı bilgi için Roma Uygarlığı Hakkında Bilgi başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.