UNESCO Nedir? UNESCO’nun Amacı ve Özellikleri
UNESCO Nedir? UNESCO’nun açılımı nedir? Bu içeriğimizde UNESCO’nun kuruluşu, amacı, görevleri gibi tüm soruların cevaplarına ulaşabilirsiniz.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
UNESCO Nedir?
Dünya barışını sürekli kılma amacına dayalı olarak 2. Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan Birleşmiş Milletler, bünyesinde 16 tane uzmanlık kurumunu da barındırır. Bu uzmanlık kurumlarından bir tanesi de UNESCO’dur.
UNESCO’nun merkezi neresidir sorusunun cevabı ise Fransa/Paris’tir. Paris’teki Dünya Mirası Merkezi dışında ayrıca 53 bölgesel saha ofisi ve 199 ulusal komisyonu bulunmaktadır. Bununla birlikte yönetim organı Genel Konferans’tır ve iki yılda bir üye devletlerin temsilcilerinin bir araya gelmesiyle toplanır. Yönetim Kurulu ise üyeleri seçer ve dört yılda bir olmak üzere baş yönetici olan Genel Direktörü atar.
Eğitim, bilim ve kültürel olmak üzere çok geniş bir alanda çok çeşitli faaliyetleri olan kuruluşun ayrıntılarına geçelim;
UNESCO’nun Açılımı Nedir?
Açılımı “United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization”dur. Yani Türkçe karşılığı; “Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü”dür.
UNESCO Nasıl ve Ne Zaman Kurulmuştur?
Birleşmiş Milletler Bildirgesi’nin imzalanmasının ardından CAME yani Müttefik Eğitim Bakanları Konferansı’nın 1942’de bir dizi toplantıya başlamasıyla temelleri atılmış oldu. CAME ve UNCIO’nun (BM Uluslar arası Örgütlenme Konferansı) tavsiyeleriyle bir eğitim ve kültür organizasyonu kurulması amacıyla Birleşmiş Milletler Konferansı toplandı. Kasım 1945’te Londra’da düzenlenen bu konferansa 44 ülke katıldı. Bu konferans sonucunda UNESCO Anayasası’nın 37 ülke tarafından imzalanmasıyla Kasım 1946’da kurulmuş oldu.
UNESCO’ya Üye Devletler
193 üye ülkesi bulunmaktadır. Ancak bunlar içinde bağımsız devlet olmayan üyeler de vardır. Filistin’in üyeliği ile başlayan süreçte ABD ve İsrail, Filistin’in üyeliğine tepki olarak 2018 yılında üyelikten ayrılmıştır.
UNESCO’nun Amacı Nedir?
Örgütün kuruluş sözleşmesine göre amacı “toplumlarda barışın korunmasına öncelikli bir yer kazandırmak” ifadeleriyle belirtilir ve eğitim, bilim ve kültürel alanlarda uluslararası işbirliğini temel alır. Gelişmekte olan ülkelere öncelik vermek suretiyle ülkelerin teknik ve insani anlamda potansiyellerinin güçlendirilmesi hedeflenir.
Bu hedefler doğrultusunda okuryazarlığı geliştirme, eğitim öğretim faaliyetlerini gerçekleştirme, bilimi ilerletme, basın özgürlüğünü sağlama gibi amaçlar taşıyan projelere sponsorluk yapmaktadır.
UNESCO’nun Özellikleri Nelerdir?
Üç organı vardır. Bunlar; Genel Konferans, Yürütme Konseyi ve Sekreterlik.
Eğitim, Bilim ve Kültürel gelişimin sağlanması adına faaliyetlerini yürütür. Ayrıca eğitim, fen ve doğa bilimleri alanlarına ağırlık verir. Ama bunlardan da öte okuma-yazma oranının arttırılması önemlidir. Az gelişmiş ülkelerin bilimsel ve teknolojik alanda gelişimi için çalışmak da UNESCO’nun önceliklerindendir.
Kültürel anlamda ise üye ülkelerin kültürel zenginliklerinin ve kimliklerinin korunması ve geliştirilmesi için çalışır. Bu anlamda her ülkeden belirlenen kültürel yapıları “Dünya Mirası Listesi“ne dahil eder.
UNESCO Hangi Alanlarda Faaliyet Gösterir?
Kurulduktan sonra UNESCO’nun ilk faaliyetleri alanlara göre şöyledir;
Eğitim alanında
Eğitim alanındaki ilk çalışmaları; 1947 Haiti Marbial Vadisi’nde temel eğitim üzerine proje
1948 Üye devletlerin ücretsiz ilköğretimi zorunlu ve evrensel hale getirme tavsiyesi
1990 Tayland’da düzenlenen “Herkes İçin Eğitim Dünya Konferansı”nda tüm çocuk genç ve yetişkinlere temel eğitim sağlamak amacıyla küresel hareketin başlatılması
2000 Dakar’da düzenlenen Dünya Eğitim Forumu ile üye hükümetlerin 2015 yılına kadar herkes için temel eğitime ulaşma taahhüdünde bulunmaya yönlendirmesi
Kültür alanında
1960 Nubia seferi ile Pakistan, Fas, Nepal, Endonezya ve Yunanistan gibi ülkelerde yer alan 22 anıt ve mimari yapı korunmasına yönelik çalışmalar. Bu çalışmalar; 1972 yılında Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına ilişkin sözleşmenin kabul edilmesine de temel oluşturdu.
İletişim alanında
Gazeteciler için eğitim öğretim programlarının düzenlenmesi
Uluslar arası İletişim sorunları Araştırma Komisyonunun kurulması
Uluslar arası İletişimin Geliştirilmesi Programı (IPDC)’nın oluşturulması. (IPDC, gelişmekte olan ülkelerde medya gelişimini teşvik etmek amacını taşır.)
1991 Medya bağımsızlığı amacını içeren Windhoek Deklarasyonu onayladı. Bu da BM’nin onaylanma tarihi olan 3 Mayısı Dünya Basın Özgürlüğü Günü olarak ilan etmesine yol açtı.
UNESCO’nun faaliyetleri zamanla genişleyerek devam etti. 5 ana faaliyet programı vardır. Bu programlar eğitim, doğa bilimleri, sosyal-beşeri bilimler, kültür-iletişim-bilgidir.
Ön plana çıkan faaliyetler şöyledir;
-Dünya edebiyatının tercüme ve yayılmasına yardımcı olma
-Kültürel ve doğal öneme sahip olan Dünya Mirası Alanlarının korunması
-Bilgi ve iletişim ağının kapsayıcılığına yardımcı olma
-Eğitimin dünya çağında olabildiğince yaygınlaştırılmasını sayabiliriz.