Oksijen, Su, Azot Döngüsü Nedir?
Oksijen, su ve azot döngüsü nedir? Dünyadaki yaşam için en önemli elementlerin başında gelen oksijen, insan vücudunda en fazla bulunan elementtir. Başka bir deyişle insan vücudu kütlesinin %65’i oksijendir. Dünyamızın %30’u, atmosferin yaklaşık %20’si de oksijenden oluşur. Peki oksijen, su ve azot döngüsü nedir ve önemi nedir?
Oksijen Döngüsü Nedir?
Dünyamızda farklı süreçler bir araya gelerek oksijen döngüsünü oluşturur ve oksijen döngüsü karbon döngüsüyle birbirine bağlı olarak işler. Oksijeni bitki ve hayvanlar tarafından kullanılır ve dönüştürülür. Bitkiler, fotosentez ile atmosferdeki oksijenin yaratıcılarıdırlar. Örneğin ağaç, enerji üretimi için güneş ışığı ve karbondioksit kullanır, böylece oksijeni serbest bırakır. Ardından hayvanlar oksijeni soluyarak karbondioksiti dışarı verir, ardından bitkiler bu karbondioksiti kullanır ve döngü tamamlanmış olur.
Oksijen kullanımı insanlar, hayvanlar ve bitkiler gibi canlılar dışında eşyalar tarafından da kullanılır. Örneğin paslanma durumunda eşyalar oksijen tüketirler. Ateşin yanabilmesi için de oksijene ihtiyacı vardır. Herhangi bir nesne yandığında oksijen tüketip yerine karbondioksit koyarlar.
Oksijen ile ilgili birkaç ilginç bilgiyi de şuraya bırakalım;
Balıklar suyun altında oksijen solurlar. Solungaçları sayesinde sudaki oksijeni alabilirler.
Yerkabuğunun oksit minerallerinde çok fazla oksijen bulunur.
Okyanus yüzeyine yakın yerlerde yaşayan fitoplanktonlar en büyük oksijen kaynaklarından biridir.
Su Döngüsü Nedir?
Bir başlangıcı ya da sonu olmayan su döngüsü Dünyanın her yerinde hareket halindedir. Güneşten gelen ısı okyanus ya da denizlerdeki suyun bir kısmını buharlaştırır ve buharlaşmış su atmosfere çıkar. Ardından diğer buharlı sularla birleşerek bulutlara dönüşür. Bulutlar da yağış olarak suyu Dünya’ya geri bırakır. İşte su döngüsü bu şekilde devam eder.
Karadaki suyun buhara dönüşmesinin 3 yolu vardır; buharlaşma, süblimleşme, terleme.
Buharlaşma aşaması suyun topraktan atmosfere buhara dönüştüğü ana süreçtir. Buharlaşma sadece suyun yüzeyinde gerçekleşir, enerjiyi ısı şeklinde alır.
Süblimleşme, suyun hiç erimeden buz veya kardan buhara geçmesidir. Süblimleşmenin gerçekleşmesi için çok soğuk koşullarla birlikte rüzgarlı ve güneşli bir hava gerekir.
Terleme, bitkilerin yapraklarına su salması ve buharlaşmasıdır. Atmosferdeki su buharının yaklaşık %10’u terlemeden gelir.
Dünyadaki suyun büyük kısmı su döngüsüne çok sık katılmaz ve depolanır. Okyanuslar en büyük su deposudur. Başka bir deyişle dünyadaki suyun yaklaşık %96’sı okyanuslarda depolanır.
Azot Döngüsü Nedir?
Dünyadaki yaşam için en önemli element azottur. Azot döngüsü, nitrojenin bitkiler, hayvanlar, bakteriler, hava ve topraktaki hareketini açıklar. Azot, Dünyada farklı hallere dönüşerek farklı yaşam formları tarafından kullanılmasını sağlar. Nitrojen, nitrat, nitrit ve amonyum, azotun hallerindendir.
Azot döngüsünün en önemli kısmı bakterilerdir. Azot, toprak tarafından emilir ve böylece farklı bakteriler onun hal değiştirmesini sağlar. Daha sonra hayvanlar, azotlarını bitkilerden alırlar.
Azot Döngüsü Süreci
Fiksasyon; Nitrojenin bitkiler tarafından kullanılabilir hale gelmesinin ilk adımıdır. Bu adımda bakteriler nitrojeni amonyuma dönüştürür.
Nitrifikasyon; Amonyum bakteriler tarafından nitrata dönüştürülür.
Asimilasyon; Bitkiler topraktaki nitratları köklerine kadar emer. Daha sonra nitrojen amino asitlerde, nükleik asitlerde ve klorofilde kullanılır.
Amonifikasyon; Çürüme sürecinin bir parçasıdır. Bir bitki ya da hayvan öldükten sonra mantar ya da bakteriler nitrojeni tekrar amonyuma çevirir.
Denitrifikasyon; Topraktaki fazla nitrojen tekrar havaya verilir. Bu görevi yerine getiren özel bakteriler vardır.
Atmosferin yaklaşık %78’i nitrojendir. Oksit bir sera gazı olan azotun fazlası asit yağmurlarına neden olur. Rengi, kokusu ve tadı yoktur. Birçok patlayıcıda kullanılır. Vücut ağırlığımızın yaklaşık %3’ü nitrojendir.