Teleskop Nedir? Teleskop Çeşitleri Nelerdir?

Teleskop nedir ne işe yarar? Teleskop çeşitleri nelerdir? İnsanoğlu çok eski zamanlardan beri gökyüzünü hep merak etmiş ve bu merakı sayesinde gökyüzünü inceleyerek pek çok yeni bilgi elde etmiştir. Zaman içinde bilim ve teknolojinin gelişmesiyle birlikte gökyüzü, evren daha geniş çaplı incelenebilmiş, bilim insanları daha net, daha doğru ve daha fazla bilgiye ulaşabilmiştir. Bilim insanlarına evren ve gökyüzü hakkında bu bilgileri veren en önemli gelişmenin teleskobun icadı olduğunu söyleyebiliriz.

Teleskop Nedir?

Gezegen, asteroid, yıldız vs. gibi gökcisimlerinin daha net bir şekilde görünmesini sağlayan optik araca teleskop denir. Uzaydan gelen her türlü radyasyonu alarak görüntüleyen teleskoplar birer rasathane cihazıdır ve bu teleskoplar birer astronom tarafından kullanılır. Teleskobun icadı ve tarihi ile ilgili ayrıntılı bilgi için Teleskobun İcadı başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.

Bir teleskop ne kadar ışık toplayabilirse o kadar güçlüdür. Bunun için de objektif çağı büyük olmalıdır ki daha fazla ışık toplayabilsin.

Teleskop Çeşitleri Nelerdir?

Teleskoplar çeşitleri;

Optik teleskoplar

a. Mercekli (Refraktör/ Kırılmalı) Teleskoplar

b. Aynalı (Reflektör/Yansıtmalı) Teleskoplar

c. Hem Aynalı Hem Mercekli (Katadioptrik) Teleskoplar

2. Radyo Teleskopları

3. X-Işını Teleskopları

4. Gama Işını Teleskopları

Optik Teleskoplar

Işığı kırarak ya da yansıtarak görüntü verilmesini sağlar. Optik teleskoplar mercekli, aynalı ve hem mercekli hem aynalı türleriyle karşımıza çıkar.

Mercekli (Refraktör/ Kırılmalı) Teleskoplar

Mercekli teleskop; bir dışbükey objektif mercek ile bir iç bükey göz merceği aracılığıyla görüntü oluşturur. Işık, mercekten kırılarak geçer.Tarihte icat edilmiş olan ilk teleskop bir mercekli teleskop olsa da günümüzde bile hala kullanılmaya devam etmektedir. Ancak ne var ki mercekli teleskoplarda bir takım teknik problemler ortaya çıkabildiği için alternatif teleskoplara yönelim görülür.

Aynalı (Reflektör/Yansıtmalı) Teleskoplar

Aynalı teleskop, tüpten geçen ışığı, tüpün üst kısmına yakın olan aynaya yansıtmak için iç bükey kullanarak ışığı merceğin içine yönlendirir. En yaygın aynalı teleskop Newton reflektörüdür. Newton Reflektörü Isaac Newton tarafından tasarlanmıştır. Kavisli, çanak şeklindeki birincil aynası, teleskobun altında ışığın toplanmasını sağlar. Tepesinde ikincil bir ayna vardır ve birincil aynadan aldığı ışığı teleskobun yanındaki göz merceğine iletir. Cam yerine içe doğru bükülmüş aynaları olduğu için renk sapmaları yoktur.

Newton aynalı teleskobu dışında diğer aynalı teleskoplar Cassegrain ve Coude aynalı teleskoplarıdır.

Aynalı teleskoplara en iyi ve güncel örnek Hubble Uzay Teleskobudur.

Hem Aynalı Hem Mercekli (Katadioptrik) Teleskoplar

En gelişmiş optik teleskop türüdür. Görüntüyü oluştururken hem ayna hem merceğin yanında görüntü netliğinin ve doğruluğunun sağlanması için bazı düzelticileri de vardır.

Mercekli teleskopların büyük bir alanı gösterebilmesine rağmen gece görüşü iyi değildir. Aynalı teleskopların ise alan genişliği yetersizdir. Bu dezavantajları devre dışı bırakmak için katadioptrik teleskop icat edilmiştir.

Radyo Teleskopları

Radyo teleskoplarının çalışma prensibi yıldız ve galaksi emisyonlarından kaynaklanan radyo sinyallerini alıp güçlendirmeye dayalıdır. İki ana bileşen radyo anteni ve radyometredir. Nesnelerin elektromanyetik radyasyonunu inceleyen radyo teleskopları radyo anteni ve radyometreden oluşan iki ana bileşene sahiptir.

X- Işını Teleskopları

Dünya’nın üst atmosferi optik ve radyo teleskoplarının net görüntü vermelerini bir miktar engeller. X-Işını teleskopları bu noktada astronomların yardımına koşar.

Kızılötesi Işını Teleskopları

Gök cisimlerinin tespit edilmesi, termal radyasyonunun incelenmesi için kızılötesi ışık kullanılır. Evren hakkında bugüne kadar hiç bilinmeyen görüntüler elde eden James Webb Uzay Teleskobu, kızılötesi ışını teleskobuna bir örnektir.

Gama Işını Teleskopları

Uzaydaki gama ışın parçacıklarının gözlenmesi için kullanılan teleskop türüdür. Gama ışını teleskobu 382 ayna ile gama ışını parlamalarını kaydedebilir.