İnkalar Kimdir? İnka Uygarlığı Hakkında Bilgi
İnkalar kimdir? İnka Uygarlığının özellikleri nelerdir? Amerika kıtasının en büyük imparatorluğunu kurmuş olan İnkalar hakkında detaylı bilgilere bu içeriğimizde ulaşabilirsiniz.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
İnkalar Kimdir?
Günümüzde Güney Kolombiya’dan Güney Şili’ye kadar büyük bir imparatorluk kurmuş olan İnkalar 1200 yılında And Dağları bölgesindeki Cuzco Vadisi’ne gelerek Cuzco şehrini kurdu. Ancak 15. Yüzyıla kadar etkili bir şekilde genişlemediler. 1471 yılında Tupac Inca Yupanqui’nin başa geçmesiyle İnka İmparatorluğu genişlemeye başladı. En parlak dönemlerini ise 1493’te başa geçen İmparator Huayna Capac döneminde yaşadılar.
1525 yılında İmparator Huayna Capac -muhtemelen İspanyolların bölgeye getirdiği çiçek hastalığı yüzünden- öldü. Bundan sonraki birkaç yıl içinde İnka nüfusunun büyük kısmı çiçek hastalığı ve diğer salgın hastalıklar nedeniyle öldü. İmparator Huayna’nın ölmesiyle ayrıca İnka İmparatorluğunda taht kavgaları da başladı. 1572 yılında İnka İmparatoru Tupac Amaru’nun İspanyollar tarafından öldürülmesiyle İnka İmparatorluğu yıkılış sürecine girdi.
İnka Devlet Yönetimi
İspanyollar 16. Yüzyılda Peru’ya geldiklerinde oldukça büyük bir imparatorluk olan İnka İmparatorluğu ile karşılaştılar. Geniş bir alana hükmeden ve 10 milyonluk bir nüfusa sahip olan böyle bir imparatorluğu yönetmek için iyi bir devlet yönetimi anlayışına ihtiyaçları vardı.
İnka İmparatorluğu yönetim anlayışı monarşiydi. Hükümdarlarına Sapa İnka, İnka hükümetine Tawantinsuyu denirdi. İmparatorluğun yönetiminde genellikle imparatorun akrabası olan yüksek rütbeli yöneticiler bulunurdu.
Genel Vali hükümdarın en yakın akrabası ve imparatorun en yakın danışmanıydı
Baş Rahip imparatorlukta hükümdardan sonra en önemli kişiydi.
İnka İmparatorluğu dört eyalete bölünmüştü ve her eyaletin bir yöneticisi vardı
Güçlü soylulardan oluşan diyar konseyi devlet yönetimi konusunda imparatora tavsiyelerde bulunurdu.
İnka İmparatorluğunda cezalar çok ağır olduğu için suç oranı düşüktü. Kısas ve idam cezaları yaygındı.
İnka Uygarlığı Din ve Mitoloji
Çok tanrılı bir inanç sistemi vardı ve imparatorun yarı tanrı olduğuna inanırlardı. Tanrıların üç farklı dünyada olduğuna inanırlardı: Gökyüzü, İç Dünya, Dış Dünya
En önemli tanrı, bir güneş tanrısı olan Inti’ydi. Tanrılar için gösterişli tapınaklar inşa ettiler. Bunlardan en önemlisi başkent Cuzco şehrinde güneş tanrısı Inti için inşa edilen Coricancha’ydı. Bu tapınakta duvarlar ve zemin altın kaplıydı. Bu nedenle bu tapınağa altın tapınak da denirdi.
Ölümden sonraki yaşam inancı gelişmişti. Ölülerini mumyalarlardı ve ölen kişiyi özel eşyalarıyla birlikte gömerlerdi.
Her ay dini bayramlar kutlarlar ve dağları kutsal kabul ederlerdi. Çünkü dağlar, su kaynağıydı.
İnka Uygarlığı Yazı ve Bilim
İnkaların bir yazı dili yoktu. Bilgileri kayıt altına almak için quipu denilen düğümlü ipler kullanırlardı. Düğümlerin sayısı, büyüklüğü ve düğümler arasındaki mesafeler bir yazı gibi anlamlar içeriyordu. Bunu yalnızca özel eğitimli kişiler bilirdi. Günümüzde uzmanlar bu kodları çözmek için çalışmaktadır.
İnka takvimi 12 aydan oluşuyordu. Her ayda üç hafta vardı ve her haftada on gün vardı.
İnka Uygarlığı Günlük Hayat ve Toplum Yapısı
İnka toplumu sosyal sınıflara ayrılmıştı. Sınıf ayrımı sistemi oldukça katıydı, bir kişi doğduğunda hangi sınıfa mensupsa ölene kadar o sınıfta kalırdı.
Toplumda tek eşlilik hakimdi ancak soylu erkekler birden fazla eş ile evlenebilirdi. Kadınalar 12-16 yaş arasında, erkekler ise 20 yaşında evlenirdi.
İnka günlük yaşamının en önemli parçası aylu idi. Aylu bir aile grubuydu ve herkes bir aylu üyesiydi. Bir ayluda doğan kişi ömrünün sonuna kadar o aylunun üyesi olarak kalır.
Köylüler, dini bayramlar hariç tüm günlerini çalışarak geçirirdi. Erkekler genellikle çiftçilik yapardı. Devlete ait arazilerde çiftçilik yapar ve vergi öderlerdi. Soylular ise vergi ödemezdi.
Erkekler uzun kolsuz gömlekler ve tunikler giyerdi. Kadınlar ise uzun elbiseler giyerdi. Kişilerin saç modeli sosyal statüleri ve hangi ayludan olduklarını gösterirdi.
Sadece zengin ailelerin çocukları okula giderdi.
Machu Picchu
İnka İmparatorluğu’nun en önemli şehirlerinden biri olan Machu Picchu, kayıp şehir olarak da bilinir. Çünkü İspanyollar İnka’yı fethettiklerinde Machu Picchu’yu keşfedememişlerdi. Bu şehir günümüzde UNESCO Dünya Mirası Alanıdır ve Dünyanın Yeni Yedi Harikasından biridir. Güney Peru’daki And Dağları’nda, deniz seviyesinden 8 bin metre yükseklikte yer alan şehrin inşasına 1450 yılında başlanmış ve İspanyollar İnka’yı fethedene kadar da yapımı devam etmiştir. Günümüzde Peru’nun en çok ziyaret edilen turistik yeridir.
Ayrıca bknz;