İslam İlimleri Nelerdir? İslam İlimleri Hakkında Bilgi

İslam ilimleri nelerdir sorusunun cevabından önce, İslamiyeti’in bilime verdiği önemi de bilmek gerekir. İslamiyet, dünyadaki bütün müminleri “beşikten mezara kadar ilim tahsil etmeye” ve “ilim Çin’de de olsa gidip almaya” yöneltir.

İslam İlimleri Nelerdir?

İslamiyet’te bilim dünyevi ve dini olmak üzere iki ana grupta toplanır.

Dünyevi bilimler yeryüzünü ve yeryüzündeki canlı ve cansız varlıkları vb. ele alır.

Dini bilimlerde ise İslamiyet’in temel kaynakları olan Kuran ve hadislerin belli yöntemlerle ele alınarak sistemleştirildiği bilimlerdir.

Hadis

Peygamberimiz Hz. Muhammed’in söz ve davranışlarını aktaran bilgileri yazılı halde derleyip düzenleyen bilim dalına hadis denir. Gerçekte peygamberimize ait olmayan hadisleri belirleme yöntemleri üzerinde de çalışır. Kuran-ı Kerim’den sonra İslamiyet’in en büyük kaynaklarından olan sünnet, temelini hadislerden almaktadır.

Peygamberimiz döneminde müminler dinimizle ilgili bir çok konuyu Kuran-ı Kerim ile birlikte O’nun açıklama ve uygulamaları ile öğreniyor ve uyguluyordu. Örneğin, Kuran-ı Kerim’de namaz kılınması buyuruluyor ancak nasıl kılınacağı açıklanmıyordu. İşte bunun gibi ayrıntılar peygamberimiz tarafından bildiriliyordu. Ancak ne yazık ki hadisler peygamberimizin sağlığında tam anlamıyla toplanıp yazıya geçirilemedi. Hadislerin yazıya geçirilmesi 622 yılında gerçekleştirilen Hicret’ten ancak yüz yıl kadar sonra, Hz. Ömer ile başladı.

Hadislerin sınıflandırılması konusunda en önemli husus hadisin güvenilirliğidir. Bu anlamda, Hz. Muhammed’e dayandığı kesin olarak belirlenmiş olan hadislere “sahih” denir.

Fıkıh

Fıkıh, İslam hukukudur. Fıkhın iki temel kaynağı Kuran ve sünnettir. Bunlara uygun hükme ulaşmak için de şu yöntemlere başvurulur;

-İcma; Bir konu hakkında İslam bilginlerinin görüş birliği.

-Kıyas; iki konu arasındaki benzerlikten yararlanarak diğeri hakkında yargıya varma.

-İstihsan; bir kanıt nedeniyle bir konuyu genel kuraldan ayırmak.

-Mesalih-i mürsele; açık bir hüküm bulunmayan konularda kişi ve toplum yararını gözetmek.

-İstihsab; bir şeyin değiştiğini gösteren bir kanıt ortaya konulana kadar eski durumun geçerli olması.

Bu saydığımız kaynaklar aracılığıyla ulaşılan hükümler, ana kaynaklara ters düşmediği müddetçe geçerli olmaktadır.

Fıkıh, çağdaş hukukun ele aldığı konular dışında ibadet ve ahlaki konuları da içerir. Fıkıh bilimi yedi ana konuya ayrılır. Bunlar;

-İbadat; temizlik, namaz, oruç, kurban, hac ve zekat gibi ibadete ilişkin konular.

-Muamelat; alışveriş, ortaklık, borç, mülkiyet, miras konularını içerir.

-Ahval-i şahsiye; evlilik ve boşanma gibi kişi, aile konularını içerir.

-Siyaset-i şeriye; kamu hukuku, devlet ve kişi ilişkilerini düzenler.

-Ukubat; ceza hukuku ve toplum düzenine ilişkin hükümler içerir.

-Siyer; Devletler hukukudur. Başka bir deyişle İslam devletinin diğer devletlerle ilişkilerini düzenler.

-Adab; Ahlak ve görgü kurallarını içerir.

Tefsir

Kuran-ı Kerim’in açıklanıp yorumlanmasıdır. Peygamberimiz döneminde Kuran hükümleri O’nun yorumuyla uygulanırken, peygamberimizden sonra bu yorumlar sahabe tarafından aktarıldı. İslamiyet’in sınırlarının genişlemesi tefsirin önemini daha da arttırdı.

Kelam

Bir tür felsefe de denilebilen kelam, inanç ilkelerini akıl yoluyla açıklayıp temellendirmeyi ilke edinir. Kelam, konusu ve amacı bakımından iki ayrı şekilde tanımlanır.

Konusunu temel alan tanıma göre kelam; Allah’ın sıfatlarından, peygamberliğe ilişkin konulardan ve varlıkların durumlarından İslam ilkeleri açısından söz eder.

Amacını temel alan tanıma göre ise Kelam; karşıt düşüncedekilerin itiraz ve şüphelerini kesin kanıtlar ortaya koymak suretiyle gideren bir bilimdir.