Kara Ölüm (Veba) Nedir? Kara Ölüm (Veba) Hakkında Bilgi

Kara Ölüm (Veba) nedir? Nasıl ortaya çıkmıştır ve etkileri nelerdir? Kara Veba olarak da bilinen Kara Ölüm tarihin en önemli ve acı verici olaylarından biridir. 14. yüzyıl Orta Çağ Avrupasında etkili olan Kara Ölüm ile ilgili detayları içeriğimizde bulabilirsiniz.

Kara Ölüm (Veba) Nedir?

İnsanlık tarihinin en ölümcül salgını olan Kara Ölüm 1347-1351 yılları arasında Avrupa’da etkili olmuş ve Avrupa tarihinin akışını oldukça etkilemiştir. Hem dini, hem sosyal hem de ekonomik kaosu beraberinde getirmiştir. Ama hepsinden önemlisi o zamana kadarki tüm salgın ve savaşlardan daha fazla insanın ölümüne sebep olmuştur.

Kara Ölüm Nasıl Başladı?

Hastalık “yersinia pestis” bakterisi nedeniyle ortaya çıkmıştır. Ceneviz gemilerinde bulunan farelerdeki pireler tarafından yayıldığı düşünülüyor. Daha doğru bir ifadeyle, enfekte farelerden insanlara pire ısırması yoluyla geçtiği düşünülüyor.

Çin ve Orta Asya’da ortaya çıkan Kara Veba, 1347 yılında Kırım’da görüldükten sonra Avrupa’da hızla yayıldı. Burada ilginç olan ise Moğolların saldırısıdır. Çünkü Moğol hükümdarı Janibeg liderliğindeki ordu, Kırım’daki Ceneviz ticaret limanı olan Kaffa’ya saldırmış; enfekte olmuş askerlerin cansız bedenlerini kasabaya fırlatarak hastalığın düşmanlarına bulaşmasına sebep olmuştur. Ceneviz gemileri, salgını Kaffa’dan batıya, Akdeniz limanlarına taşımış ve hastalık iç bölgelere kadar hızla yayılmıştır. Salgından etkilenen ülkeler arasında İtalya, İspanya, İngiltere, Fransa, Avusturya, Macaristan, İsviçre, Almanya vardır.

Salgınla Mücadele ve Vebanın Etkileri

Kara Veba ile mücadelede birincil yöntem izolasyondu. Bilinen ya da şüpheli vakaların diğer insanlarla teması engellenirdi. İlk başlarda 14 gün olan izolasyon süresi daha sonra 40 güne çıkarıldı. Ayrıca tecrit hastaneleri oluşturuldu.

Salgının en acı taraflarından biri, insanların kendilerini tedavi edecek doktor bulamamaları olmuştur. Doktor elbette vardı ancak enfekte olmaktan korktukları için hastaları tedavi etmeyi reddettiler ya da yüksek ücretler talep ettiler.

Avrupa’da dini, sosyal ve ekonomik açılardan pek çok etkiye sebep olan Kara Veba sonrası Avrupa’da artık hiçbir şey eskisi gibi olmadı. Ticaret azaldı, pek çok işçinin ölmesi işçi ailelerinin geçim kaynağından mahrum kalmasına sebep oldu.

Sanatçılar sanatta ölüm ve ölümden sonraki hayata odaklanmaya başladı. İnsanlar mistisizm gibi hareketlere yöneldikçe Roma Katolik Kilisesi nüfuzunu kaybetmeye başladı.

Salgının ortaya çıktığı ilk zamanlarda insanlar bunu “Tanrı’nın insanları cezalandırdığı” şeklinde yorumladı. Çünkü din adamlarına göre insanlar çok günah işlemişti ve Tanrı’yı unutmuştu.

Salgının diğer sorumlusu olarak görülenler ise Yahudiler olmuştu. Yahudilerin, Hristiyanlığı ortadan kaldırmak adına şehrin içme suyu kaynağı olan kuyulara zehir kattığına inanmışlar; bu teorinin yayılması neticesinde bir çok Yahudi sorgusuzca öldürülmeye başlamıştır. Yahudiler yakılarak ya da canlı canlı toprağa gömülerek öldürülmüştür. Bu olaylarda 50 binden fazla Yahudi öldürülmüştür.

Kara Vebanın yayılmasından Yahudiler sorumlu tutulması Anti-Semitizm’in Avrupa’da etkili hale gelmesine de sebep oldu.

Avrupa’nın nüfusu 1500’lü yılların sonuna kadar salgından önceki düzeye dönemedi.

Ölüm oranlarının yüksekliğinden dolayı mezarlıklarda yer kalmadı ve cesetler sokaklarda üst üste yığılarak bırakıldı. Bu da hastalığın daha fazla yayılmasına sebep oldu.

Kıtlık baş gösterdi, günlük hayat tamamen durdu, ekonomi çöktü.

Din adamlarının ölmesi nedeniyle ibadethaneler birer birer kapandı.

Feodalite bozuldu, derebeylerin güçleri zayıfladı. Tarım zorlaştı.

Köylü isyanları çıktı, işçilerin değeri arttı.

Salgın karşısında kilisenin hiçbir şey yapamaması, kiliseye duyulan güvenin azalmasına neden oldu.

Avrupa’da Kara Veba’dan etkilenmeyen yegane yerler İzlanda ve Finlandiya oldu.

Kara Veba’da sayısız koyun ölümü nedeniyle salgın sonrası dönemde Avrupa’da yün kıtlığı ortaya çıktı.

İslam dünyası da Kara Veba’dan etkilenmişti.

Hastalıktan ölenlerin toplam sayısının 25 milyon olduğu tahmin ediliyor. Ancak bazı kaynaklarda bu ölü sayısının 200 milyonu bulduğu belirtilir.

Kara Vebanın Belirtileri Nelerdir?

Hastalığa maruz kalanların derisinde ortaya çıkan siyah noktalardan dolayı Kara Ölüm ifadesi kullanılmıştır.

Kara Ölümün hıyarcıklı ve pnömonik olmak üzere iki vebanın birleşimi olduğunu düşünülüyor. Buna göre hıyarcıklı veba kemirgenlerden insanlara ya da kişiden kişiye enfekte pireler yoluyla bulaşıyor. Pnömonik veba ise çok bulaşıcı ve kişiden kişiye solunum yoluyla geçiyor.

Hıyarcıklı veba: Belirtileri arasında ateş, titreme, halsizlik, kusma, baş ağrısı ve dönmesi, ışığa tahammülsüzlük, eklem ağrıları ve deliryum vardır. Kasıklarda ve koltuk altlarında ağrılı şişlikler oluşur. Tedavi edilmediğinde hastaların %80’i 1 hafta içinde ölür.

Pnömonik veba: Akciğerleri etkiler ve ateş, halsizlik, nefes darlığına sebep olur. Ayrıca halsizlik, konuşma ve yürüme bozukluğu, hafıza kaybına sebep olabilir. Akciğerler sıvı dolar ve tedavi edilmediği takdirde ölümle sonuçlanır. Hastalıkta ölüm oranı %90-95 arasıdır.