Kelaynak Nasıl Bir Kuştur? Kelaynak Hakkında Bilgi

Kelaynak nasıl bir kuştur? Kelaynakların özellikleri nelerdir? Şahsına münhasır tabirinin en çok uyum gösterdiği kuş türlerinden biridir aslında. Zira kel yani tüysüz başları, kırmızı suratları ve alışılmışın dışında bir görüntü arz eden gagaları onları fiziksel bakımdan oldukça sıra dışı yapıyor.  İlk doğduklarında baş ve boyun bölgesinde tüyleri olan bu hayvanların büyüdükçe bu bölgedeki tüyleri dökülür. Kırmızı yüzlerinin aksine siyah tüyleri vardır ama dikkatli bakınca gün ışığının açılarına göre tüylerin renginin yeşilden mora kadar döndüğünü fark edebilirsiniz. Geniş kanatları ile havada süzüle süzüle çok zarif bir şekilde uçarlar. Kayalık alanları severler.

Kelaynaklar Nerede Yaşar?

Çoğunlukla Orta Doğu, Afrika gibi bölgelerde ve Kuzey Sahra çöllerinde kendilerine yaşam alanları bulurlar ancak dünyanın bir çok farklı bölgesinde yaşarlar. Göçmen kuşlar sınıfına girerler ve kış aylarını Etiyopya, Yemen, Suudi Arabistan’da geçirirler.

Kelaynak Kuşu Nasıl Ürer?

Bahar mevsimi yaklaştığında yuvalarını yaparlar. Yavrular ilk üç ay annelerinin bakımına muhtaçtır. Doğumlarından üç ay kadar sonra artık diğer yetişkinlerle birlikte yiyeceklerini aramaya çıkabilirler. Besinleri de genellikle böceklerden oluşur.

Tek eşli bir kuştur. Üremeleri hızlı değildir ve ne yazık ki nesli tehlike altında olan türlerdendir. Türkiye’de ve Fas’ta koruma altındadırlar. Ancak bu durumun elbette tek bir sebebi yoktur. Avcılık ve beslenme alanlarının daralması (böceklere karşı tarım alanlarında yapılan ilaçlamalar) gibi faktörler kelaynakların neslinin tehlike altına girmesine sebep olmuştur.

Kelaynak Türleri Nelerdir?

En genel ayrımıyla kelaynaklar; Kuzey ve Güney  olmak üzere iki grupta toplanmaktadır.

Kuzey Kelaynakları

1.8 milyon öncesine ait fosil kalıntılarına rastlanan Kuzey Kelaynakları, Orta Doğu, Kuzey Afrika, Güney ve Orta Avrupa’da yaygın görülen bir kuş türüydü. Ancak üç asırdan daha uzun bir süredir Avrupa’da görülmez. Günümüzde Fas, Türkiye ve çok az bir sayıda Suriye’de görülmektedir. Ancak nüfuslarının çoğaltılması için özellikle Türkiye ve Fas’ta yapılan çalışmalar sonucu Kuzey türü “Kritik Derecede Tehlike”den “Nesli Tehlike” altında türler kategorisine alınmıştır.

Kuzey Kelaynaklarının Özellikleri

Görünüm itibarıyla türler birbirlerinin hemen hemen aynısıdır. Yüz ve kafa kısımları tüysüzdür. Ancak yaşam ve üreme alanı olarak sulak alanlardan ziyade kayalık ve kurak alanları tercih ederler.

Ortalama boyu 75 cm., ağırlıkları 1 kg.dır. Kanat açıklığı ise ortalama 130 cm.dir. Parlak siyah bir rengi vardır. Kırmızı yüzleri ve bacakları, uzun ve kavisli bir gagası vardır.

Bu türe en iyi örnek Fas ve Türkiye kelaynaklarıdır. Kıyasladığımızda Fas’takilerin gagaları ve kanatları Türkiye’dekilerden daha uzundur.

Kuzey Kelaynakları Nerede Yaşar?

Uçurum kenarları, tarlalar, yarı kurak bozkırlar yaşam alanlarıdır. Şanlıurfa’nın Birecik ilçesi kelaynakların koruma altına alındığı ilçemizdir. 1954 yılında Birecik’te beş yüz kadar çift var iken o yıllarda çekirge istilasına karşı gerçekleştirilen ilaçlama sonrası 1962’de bu sayının 130’a kadar düştüğü görülmektedir. Geriye kalanlar da on yıl boyunca yumurta bırakamamıştır. 1973 yılında ise bu sayı ne yazık ki 26’dır. İşte tüm bunlardan dolayı yine Birecik’te koruma altına alınmaları nedeniyle 2020 yılında 68 yavru ile rekor seviyede üretimi görülür. Günümüzde ise Birecik’te yaklaşık 90 tane vardır.

Nasıl Ürerler?

Uçurum kenarında, dik ve sarp yamaçlarda kayalıklar arasına yuva yaparlar. 3-5 yaşlarında üremeye başlarlar. Erkek,  yuva yerini belirler ve dişiyi çağırır. Dişi 2-4 yumurta bırakır. Yumurtalar mavi-beyaz olup kuluçka sırasında kahverengiye döner. Kuluçka süresi ise 25 gündür. Yavrular yumurtadan çıktıktan iki ay sonra uçmaya başlar. Kuluçka ve yavruları besleme görevi hem annenin hem babanın sorumluluğundadır. Ortalama ömürleri ise vahşi doğada 10-15 yıl olmakla birlikte esaret altında bu süre 20-25 yıla çıkmaktadır. Ancak nadiren de olsa 30-35 yıl yaşayanlar da vardır.

Ne Yerler?

Çoğunlukla hayvansal gıda ile beslenirler. Kuş, salyangoz, akrep, örümcek, tırtıl, kertenkele ve böcekler  besin kaynaklarıdır.

Güney Kelaynakları

Savunmasız türler arasında listelenmelerine rağmen nesli Kuzey türleri kadar tehlike altında değildir. Popülasyonlarının azalmasında en büyük etkenlerden biri yiyecek ve ilaç elde etmek için yumurtalarının, yavrularının ve yetişkin kelaynakların Afrika kabileleri tarafından avlamasıdır.

Özellikleri

Afrika’nın güneyinde yaşayan büyük bir türüdür. Dağlık bölgelerde görülen nadir bir kuş olmakla birlikte haklarında çok fazla bilgi yoktur.

Tüyleri koyu yeşil renktedir. Başlarının tepesinde kırmızı kubbe şeklinde bir tüyler vardır ve bir taçı andırır. Gözleri ise turuncu-kırmızıdır.

Nerede Yaşarlar?

Sınırlı bir yaşam alanları vardır ve sadece Güney Afrika’nın doğusunda, yayla ya da dağlık alanlarda yaşarlar.

Ne Yerler?

Gruplar halinde beslenirler ve yiyecek bulmak için birlikte aramaya çıkarlar. Başlıca besin kaynakları böceklerdir. Bunun dışında tırtıl, çekirge, solucan, salyangoz, kurbağa ve kuşlar yiyecekleri arasındadır. Yiyeceklerini bulabilmek için toprağı uzun gagalarıyla eşelerler.

Nasıl Ürerler?

Yuva yapmak için uçurum kenarlarını tercih ederler. Genelde Temmuz-Ekim ayları arasında yumurtlarlar. Kuluçka süresi 1 aydır.