Teleskobun İcadı; Teleskobu Kim İcat Etti?
İnsanlığın ufkunu açan çok önemli bilimsel gelişmelerden birinin de teleskobun icadı olduğunu söyleyebiliriz. Bu içeriğimizde teleskobun ne zaman ve kim tarafından icat edildiği ve bununla ilgili gelişmeler hakkında bilgilere yer veriyoruz. Teleskop hakkında detaylı bilgi için bknz; Teleskop Nedir? Teleskop Çeşitleri Nelerdir?
Gökyüzünü Gözlemleyen Uygarlıklar
Gökyüzü ve yıldızlar tarih boyunca insanoğlunun merakını uyandırmıştır. Bu yüzden tarih öncesi çağlardan beri insanlar, gökyüzünü ve yıldızları incelemek için farklı yöntemler geliştirip denemişlerdir.
Örneğin Mezopotamya uygarlığının kurucu kültürü olarak kabul edilen Sümerler, tapınak olarak kullandıkları yedi katlı zigguratların son katını gökyüzünü incelemek için kullanmışlardır. Bu çalışmalar sonucunda da ay yılı esasına dayanan takvimi icat etmişler ve burçları bulmuşlardır.
Özgün bir medeniyet kuran Mısırlılar da gökyüzünü ve yıldızları incelemişlerdir. Hatta Mısırlılarla özdeşleşen piramitler, yıldızların dizilişine göre inşa edilmiştir.
Yıldızlarla ilgili ilk önemli çalışmanın ise MÖ 3 bin yıl önce yapıldığı bilinir. Gökyüzünü ve yıldızları gözlemleyen antik uygarlıklar arkalarında, gözlemlerine ilişkin kanıtlar bırakmışlardır.
Teleskobun İcadı; Teleskobu Kim İcat Etti?
Zamanın değişmesiyle bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelere bağlı olarak gökyüzünün daha ayrıntılı olarak incelenmesi için de çalışmalar yapılmıştır. Teleskobun kim tarafından icat edildiği konusunda tarihçiler tam olarak emin değiller. Ancak Hollandalı gözlük yapımcısı Hans Lippershey, teleskobu icat eden kişi olarak ön plana çıkan bir isimdir. Lippershey; 1608 yılında uzakta bulunan nesneleri çok yakın göstermeyi sağlayan lens tabanlı yeni bir bilimsel alet yapmış ve bunun patentini almıştır.
Hans Lippershey’in teleskobu icadından bir yıl sonra İtalyan bilim insanı Galilei Galileo, Hans’ın bu buluşunu geliştirerek kendi teleskobunu yapmıştır. Galilei geliştirdiği teleskobunu Venedik’e götürerek burada halka tanıtmıştır. Bunun üzerine Galilei’nin maaşı senato tarafından iki katına çıkarılmıştır. Sonrasında Galilei teleskop üzerinde çalışmaya devam etmiş ve her seferinde daha da geliştirmiştir. Böylece Jüpiter’in dört uydusunu, Ay’daki tepe ve vadileri, Venüs’ün evrelerini, Güneş’teki lekeleri gözlemlemiştir.
Isaac Newton da 1668’de ilk pratik yansıtmalı teleskopunu yapmıştır.
Teleskop kelimesi ise ilk kez 1611’de Yunan şair ve teolog Giovanni Demisiani tarafından kullanılmıştır. Yunanca’da “tele” uzak, “skopein” ise bakmak/görmek anlamına gelir ki teleskobun anlamı “uzak görüş”dür.
Teleskobun 17. yy.daki icadından sonra elbette bu büyük icat sürekli geliştirilmiştir. Yıldızlar tarafından yayılan radyo dalgalarını toplayıp sinyaller şeklinde bilgisayara yönlendiren çanak şeklindeki radyo teleskopları gökyüzünün daha rahat ve detaylı incelenmesini sağlamıştır.
Gökyüzü ve yıldızlar hakkında en iyi bilgileri veren ise son teknoloji ürünü uzay teleskopları olmuştur. En gelişmiş uzay teleskopları hakkında bilgi için James Webb Uzay Teleskobu ile Hubble Uzay Teleskobu başlıklı içeriklerimizi inceleyebilirsiniz.