Coğrafi Keşifler Nedir? Coğrafi Keşiflerin Sebepleri ve Sonuçları

Coğrafi keşifler nedir? Coğrafi keşiflerin sebepleri ve sonuçları nelerdir? 1453 İstanbul’un fethi, yeni çağ tarihinin başlangıcı olarak kabul edilir. Fatih Sultan Mehmet, fetih için İstanbul’un yıkılamaz denilen surlarını yıkabilmek amacıyla şahi toplarını döktürmüştü. Böylece Yeni Çağ’ın başlarında barutun ateşli silahlarda etkin bir şekilde kullanılmaya başlanması, yıkılamaz denilen surların ve şatoların yıkılmasını beraberinde getirdi. Bu da, güçlü kale ve şatolarda yaşamakta olan Avrupa’daki derebeylerin sonunu hazırladı. Feodal sistemin zayıflayıp yıkılması merkezi krallıkların güçlenmesini sağladı.

Matbaanın da geliştirilmesi Avrupa’daki kültürel hayatı canlandırdı ve düşünce özgürlüğü ortaya çıktı. Böylece Avrupa’da Rönesans ve Reform hareketleri başladı.

Pusulanın geliştirilip etkin bir şekilde kullanılmaya başlaması ise Coğrafi Keşifler’e sebep olacaktı.

Coğrafi Keşifler Nedir?

15. yüzyıl sonlarında Avrupalıların yaptığı okyanus ötesi gezilere Coğrafi Keşifler denir. Matbaanın, Rönesans ve Reform gibi Avrupayı ileriye taşıyan gelişmelerin yaşanmasına sebep olması ya da barutun ateşli silahlarda etkin şekilde kullanılmasının feodal sistemin yıkılmasına sebep olması gibi pusula da coğrafi keşiflerin başlamasını sağlamış ve tüm bu gelişmeler Avrupa tarihinin akışını değiştirmiştir.

Ancak coğrafi keşiflerin sebeplerini bunlarla sınırlı tutmak elbette doğru değildir.

Coğrafi Keşiflerin Sebepleri Nelerdir?

• Pusulanın kullanılması ile okyanus ötesi seferlerin daha mümkün hale gelmesi
• Okyanus koşullarına dayanıklı gemilerin inşa edilmesi ve gemicilik sanatının gelişmesi
• Katolik kilisesinin dayattığı efsane ve hurafelere inanmayan cesur gemicilerin yetişmiş olması
• Avrupa’da değerli madenlerin az olması ve Avrupalıların, Doğu’nun zenginliklerine ulaşma arzusu
• Hristiyanlığı yayma düşüncesi
• Dönemin en önemli iki ticaret yolu olan İpek ve Baharat yollarının Türklerin elinde olması

Yapılan Keşifler Nelerdir?

Bu dönemde yapılan keşifler şöyleydi;

Ümit Burnu’nun Keşfi (1487): Portekizli bir denizci olan Bartolomeu Diyaz, Ümit Burnu’nu keşfederek Hindistan’a deniz yoluyla ulaşma imkanının ortaya çıkmasını sağladı.

Hint Deniz Yollarının Keşfi (1498): Portekizli denizci Vasco de Gama, Ümit Burnu’nu aşıp Hindistan’a ulaştı. Böylece Hint Deniz Yolu keşfedilmiş oldu ve Portekizliler bu sayede Uzak Doğu’ya kadar olan bölgelerde ticari alanda üstünlük sağladı.

Amerika Kıtasının Keşfi (1492): Cenevizli bir gemici olan Kristof Kolomb, İspanya kralının desteğini alarak Atlas Okyanusu’na açıldı. 1492 yılında Amerika kıtasını keşfetse de burayı Hindistan zannetmişti. 1506 yılında ise İtalyan bir denizci olan Americo Vespucci buranın yeni bir kıta olduğunu fark etti. Böylece kıtaya onun adı verildi. Amerika’nın kuzey bölgelerine Fransızlar yerleşirken doğu bölgelerine İngilizler, güneyine ise İspanyollar yerleşti ve burada koloniler kurdular.

Dünya’nın Dolaşılması (1522): Portekizli bir denizci olan Macellan, hep batı yönüne doğru giderek aynı yere ulaşma düşüncesindeydi. (O dönemde özellikle kilise tarafından Dünya’nın düz olduğu iddia edilmekte, Dünya’nın yuvarlak olduğunu ifade eden bilim insanlarına itibar edilmemekteydi.) Yolculuğu sırasında Filipinlere ulaşan Macellan burada yerlilerle yaptığı savaşta öldü.  Ancak bu yolculuk Del Kano tarafından devam ettirildi. Yolculuğun sonunda başladığı noktaya varmasıyla Dünya’nın yuvarlak olduğu kanıtlanmış oldu. Bu durum insanların Katolik kilisesine duyduğu güvenin ciddi anlamda sarsılmasına yol açacaktı.

Coğrafi Keşiflerin Sonuçları

Coğrafi keşifler, sadece yapılan keşiflerle sınırlı değildir. Ortaya çıkardığı sonuçlar itibarıyla hem Avrupa tarihi hem de Dünya tarihi açısından -özellikle ekonomik anlamda- son derece önemli etkilere sebep olmuştur. Coğrafi keşiflerin sonuçlarını maddeler halinde görelim;

• İpek ve Baharat yolları yön değiştirdi ve Afrika çevresine kaydı.
• Akdeniz ticaret limanları önemini kaybetti. Bunun yerine Atlas Okyanusu kıyısındaki Londra, Amsterdam ve Lizbon gibi şehirler önem kazandı.
• Bir orta sınıf durumunda olan burjuva, ticaretin gelişmesiyle birlikte zengin bir tüccar sınıfı haline geldi. Burjuva, soylulardan bile zengin hale geldi. Sermaye birikiminin sağlanması, ileride Sanayi Devrimi’ne yol açacaktı.
• Zenginleşen burjuvanın, sanatı ve sanatçıyı destekleyen mesen sınıfını oluşturması kültür ve sanat hareketlerinin hızlanmasını ve böylece Rönesans ve Reform hareketlerinin doğmasını tetikledi.
• Soylu sınıfı güç kaybederken krallar güçlendi.
• Toprağa dayalı zenginlik yerine artık ticaret ve değerli maden zenginliğine bıraktı. Böylece merkantilizm denilen bir fikir akımı ortaya çıktı. Merkantilizm; bir devletin ne kadar değerli madeni varsa o devletin o kadar zengin olduğunu savunan bir görüştür.
• Katolik kilisesine duyulan güven sarsıldı.
• Keşfedilen yeni bölgelerde Hristiyanlık etkili olmaya başladı.
• Keşfedilen yerlerde kolonicilik faaliyetlerinin yapılması köleliğin yaygınlaştırılmasına sebep oldu.
• Yeni kültürler, bitkiler ve hayvan türleri tanındı. Örneğin kahve, kakao ve patates Avrupalılar tarafından ilk kez tanınmıştı.
• İspanya ve Portekiz tarafından ilk sömürge imparatorlukları kuruldu.

Coğrafi Keşiflerin Osmanlı Devleti’ne Etkileri

Coğrafi keşiflerin sadece Avrupa tarihini değil Dünya tarihini de etkilediğini belirtmiştik. Dönemin güçlü imparatorluklarından olan Osmanlı İmparatorluğu da Coğrafi Keşiflerden ciddi anlamda etkilenmişti. Ancak bu etki, olumlu yönde değildi.

Coğrafi keşifler ile yeni ticaret yollarının bulunmuş olması Osmanlı Devleti’nin kontrolündeki İpek ve Baharat yollarının önemini yitirmesine sebep oldu. Böylece Osmanlı limanları da önemini kaybetmişti. Bu durum, Osmanlı Devleti’nin çok büyük ekonomik kayıplara uğraması anlamına geliyordu.

Coğrafi keşiflerle Avrupa’ya taşınan bol miktarda altın ve gümüşün bir müddet sonra Osmanlı ülkesine girmesi, Osmanlı parasının değer kaybetmesine ve ülkede ciddi bir enflasyon yaşanmasına sebep oldu.