Reform Nedir? Reformun Sebepleri ve Sonuçları Nelerdir?

Reform nedir? Avrupa’da reform hareketleri ne anlama gelir? Orta Çağ boyunca, feodal sistem içinde, kilise ve din adamlarının baskısının yoğun olarak hissedildiği Avrupa’da yaşanan bir takım gelişmeler, mevcut düzenin tamamen değişmesine sebep oldu. Bu gelişmeler arasında Coğrafi Keşifler ve Rönesans vardır. Avrupa’daki düzenin değişmesinde etkili olan diğer gelişmeler ise Reform hareketleri ile karşımıza çıkar.

Reform Nedir?

Reform, kelime anlamı itibarıyla “düzenleme, iyileştirme, yeniden şekillendirme” demektir. Avrupa’daki reform hareketleri ise 15. yüzyılda Hristiyanlığın Katolik mezhebinde gerçekleşen değişikliklerdir. Başka bir deyişle Katolik kilisesinin etkisindeki Hristiyanlık inancının yeniden yorumlanarak din alanında yapılan düzenlemelerdir.

Reformun Nedenleri

Geniş kitleleri ilgilendiren değişim hareketleri uzun bir sürecin birikimi sonunda açığa çıkar. Avrupa’daki reform hareketleri bunun bir örneğidir. Daha önce gerçekleşen Coğrafi Keşifler ve Rönesans gibi gelişmeler de Reform hareketlerinin başlamasını tetiklemiştir. Reformun diğer nedenlerini şöyle sıralayabiliriz;

• Din adamlarının adeta krallar gibi yaşayıp kilise topraklarını kendi çıkarları için kullanmaları
• Endüljans satışı (Endüljans; günahların para karşılığında affedildiğini gösteren belge. Kilise, insanlara endüljans satarak bol para kazanmış, insanlar da endüljans satın aldığında cennette yerlerinin hazır olduğuna inandırılmıştır.)
• Aforoz ve enterdi gibi, kişi ya da bir grubun dinden çıkarılması uygulamaları
• Kilisenin zenginliği karşısında halkın sefalet içinde olması
• Rönesans hareketleri ile ortaya çıkan hümanistlerin, kiliseyi ve din adamlarını eleştirmeleri
• Rönesans ile beraber skolastik düşüncenin önemini kaybetmesi
• Katolik kilisesinin Almanya’daki geniş topraklarının, Alman prenslikleri tarafından ele geçirilmek istenmesi
• Kağıt ve matbaanın da etkisiyle İncil’in farklı dillere çevrilmesi ve din adamlarının İncil’den uzaklaştığının fark edilmesi. İncil’in okunmasıyla gerçek Hristiyanlığın öğrenilmesi

Reform Hareketleri Nerede Başladı?

Reform hareketleri Almanya’da başlamış, zaman içinde Avrupa’nın diğer bölgelerinde de etkili olmuştur. Matbaanın Almanya’da çok etkili bir şekilde kullanılması, İncil’in Almanca’ya çevrilmesi ve ulusal birlikten yoksun olan Almanya’da kilisenin gücünün fazlasıyla hissedilmesi gibi sebepler Reform hareketlerinin Almanya’da başlamasını sağladı. Reform hareketlerini başlatan isim ise Alman akademisyen Martin Luther’di.

Reform Hareketlerinin Gelişmesi ve Yayılması

Martin Luther, bir ilahiyatçıydı. Hristiyanlık dinini çok iyi biliyordu ve kilisenin yanlış uygulamalarının farkındaydı. Roma ziyaretinde papanın lüks içindeki yaşamını da gördükten sonra kilisenin uygulamalarını eleştirdiği 95 maddeden oluşan bir bildiri hazırladı. Bu bildiriyi bir kilisenin kapısına asması, papa tarafından aforoz edilmesine neden oldu. Martin Luther’in, aforoz kağıdını halkın önünde yakması ise hakkında yakılarak idam edilmesi kararının çıkmasına neden oldu.

Ancak ne var ki Saksonya prensi Luther’e sahip çıktı ve onu şatosunda gizledi. O dönem, Kutsal Roma Germen İmparatoru Şarlken ile anlaşmazlık içinde olan diğer Alman prenslikleri de Luther’in yanında yer aldı. Böylece iki taraf arasında 26 yıl sürecek olan savaşlar başladı. Bu savaşlar 1555 yılında yapılan Ogsburg Barışı ile son buldu. Böylece Martin Luther öncülüğünde ortaya çıkan yeni bir mezhep olan Protestanlık, Alman imparatoru tarafından resmen tanındı.

Protestanlık mezhebi, reform hareketleriyle İngiltere ve Fransa’da da kendini gösterdi. Fransa’da Kalvenizm, Nant Fermanı ile resmen tanınırken İngiltere’de Anglikanizm, İskoçya’da Presbiteryenlik ortaya çıktı.

Reformun Sonuçları

• Avrupa’da Protestanlık, Kalvenizm, Anglikanizm ve Presbiteryenlik gibi mezheplerin ortaya çıkmasıyla mezhep birliği parçalandı ve uzun süren mezhep savaşları Avrupa’da büyük bir ekonomik yıkıma sebep oldu.
• Katolik kilisesinin otoritesi iyice zayıfladı ve kilisenin toprakları, malları yağmalandı. Böylece prensler ve burjuva zengin oldu.
• Katolik kilisesi bu gelişmeler karşısında otoritesini geri kazanmak için harekete geçerek Cizvit Tarikatını ve Engizisyon Mahkemelerini kurdu.
• Skolastik düşüncenin artık tamamen etkisini yitirmesiyle bilimsel ve kültürel gelişmelerin önü açıldı.
• Özellikle Protestanlığı kabul eden ülkelerde laik eğitim kurumları açıldı.

Reform, Osmanlı Devleti’ni Nasıl Etkiledi?

Avrupa’da reform hareketleri yaşanırken Osmanlı İmparatorluğu’nun tahtında Kanuni Sultan Süleyman oturuyordu ve Osmanlılar en parlak dönemini yaşıyordu. Osmanlı topraklarında yaşayan gayrimüslim halk baskı ve şiddetten uzak olduğu için reform hareketlerinden etkilenmedi.

Avrupa’da yeni mezheplerin ortaya çıkması ve böylece Hristiyan birliğinin parçalanması Osmanlı Devleti’nin çıkarına olduğu için Martin Luther’in faaliyetleri Osmanlı İmparatorluğu tarafından desteklendi. Nitekim Avrupa’nın, mezhep savaşları nedeniyle zayıflaması, Osmanlı ordularının Orta Avrupa’da ilerleyerek Viyana önlerine kadar gelmesini sağladı.