Haçlı Seferlerinin Sebepleri ve Sonuçları

Haçlı Seferleri nedir ve Haçlı seferlerinin sebepleri ve sonuçları nelerdir? Hristiyanlar tarafından Müslümanlar üzerine düzenlenen siyasi, ekonomik ve dinsel amaç taşıyan seferlerdir. 11.-13. yy.lar arasında papanın çağrısı ve vaatleri üzerine Katolik Hristiyanların yaptıkları akınların temel amacı Müslümanların elinde bulunan Orta Doğu’daki kutsal toprakları (Kudüs) almak olsa da dinsel amaç dışında bir takım siyasi ve ekonomik sebepleri de vardır.

Haçlı seferleri fikri 11. yy.dan daha eski bir tarihe dayanır. 9. yy. itibarıyla Müslümanların İspanya topraklarından atılması amacına dayanan Reconquista (Yeniden Fetih) hareketine dayanır.

1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra Türklerin Anadolu’ya girip güçlenmesi; Suriye ve Filistin topraklarını fethetmesi Hristiyan dünyasını tedirgin ve rahatsız etmişti. Bizans’ın, Türklere karşı papadan yardım istemesi ise Haçlı seferlerinin fitilini ateşleyecekti.

Haçlı Seferlerinin Sebepleri Nelerdir?

Yukarıda da belirttiğimiz gibi Haçlı seferlerinin temel sebebi kutsal toprakların Müslümanların elinden alınmasıydı. Ancak bunun dışında farklı bir çok sebebe dayanıyordu.

Haçlı Seferlerinin Dini Nedenleri

• Hristiyanların, özellikle Kudüs olmak üzere kutsal kabul ettikleri yerleri Müslümanlardan almak istemeleri
• Fransa’daki Kuluni Tarikatı’nın Müslümanlara karşı Hristiyanları kışkırtması
• Papa ve din adamlarının nüfuzlarını arttırma isteği

Haçlı Seferlerinin Siyasi Nedenleri

• Bizans’ın Türkler’e karşı Avrupa’dan yardım istemesi
• Feodal beylerin güçlerini arttırma isteği
• Avrupalıların Türkleri; Anadolu, Akdeniz ve Filistin bölgesinden uzaklaştırmak istemesi
• İslam dünyasında var olan karışıklık

Haçlı Seferlerinin Ekonomik Nedenleri

• Hristiyanların, İpek ve Baharat yolları sayesinde zenginleşen Doğu dünyasının zenginliğe erişme isteği
• Kralların eski güçlerine kavuşabilmek için ekonomik zenginliğe erişme isteği

Haçlı Seferleri

Haçlı Seferleri dokuz kere düzenlenmiş olsa da ilk dört sefer çok önemlidir. O nedenle bu dört seferi kısaca ele alalım;

I.Haçlı Seferi (1096-1099)

Haçlılarla Anadolu (Türkiye) Selçuklu Devleti arasında geçen mücadeleler sonucu Hristiyanlar Kudüs’ü ele geçirmeyi başardı. Kudüs dışında Selçukluların başkenti olan İznik, Antakya, Urfa, Trablusşam gibi bölgeler Hristiyanların eline geçti. Burada Haçlı kontlukları ve krallıkları kurdular. Haçlıların İznik’e girmesi nedeniyle dönemin Türkiye Selçuklu Devleti hükümdarı I. Kılıçarslan, devletin başkentini Konya’ya taşıdı.

Haçlıların, Kudüs’ün fethi gibi en önemli hedeflerine ulaşabildikleri ilk ve tek Haçlı seferi budur.

II.Haçlı Seferi (1147-1149)

Musul Atabeyi İmadeddin Zengi’nin Musul’u Haçlılardan geri alması üzerine yapılan seferdir. Alman ve Fransızların katıldığı bu seferde Haçlılar Selçuklulara yenildi. Dönemin Selçuklu hükümdarı I. Mesut’tu.

III. Haçlı Seferi (1189-1192)

Selahattin Eyyubi’nin Hıttin Savaşı’nı kazanarak Kudüs’ü geri alması üzerine gerçekleşen seferdir. Alman imparatoru Friedrich Barbarossa, Fransa kralı II. Philippe, İngiltere kralı Aslan Yürekli Richard, Selahaddin Eyyubi’nin karşısında başarı sağlayamadı ve Kudüs’ü geri alamadı. 3. Haçlı Seferi, Selahaddin Eyyubi’nin İslam dünyasında saygınlığını daha da arttırdı.

IV.Haçlı Seferi (1202-1204)

IV. Haçlı seferi sonucunda Haçlılar İstanbul’da (o dönemdeki adı Konstantinopolis) Latin Krallığı, İznik Krallığı ve Trabzon Rum İmparatorluğu’nu kurdu. Ancak bu krallıklar çok uzun ömürlü olmadı (yaklaşık 50 yıl) ve Bizans Konstantinopolis’te tekrar hakimiyet sağladı.

İlk dört haçlı seferinden sonra düzenlenen diğer seferlerden de önemli bir sonuç elde edilemedi. Bu seferlerden yaklaşık iki yüz elli yıl sonra Osmanlı Devleti’ne karşı da haçlı akınları düzenlenmiş, Haçlılar Türkleri Anadolu’dan ve Balkanlar’dan atmak için uğraşmış ancak başarısız olmuşlardır.

Haçlı Seferlerinin Sonuçları

Haçlı seferleri hem Avrupa hem de Türk ve İslam dünyası açısından hem olumlu hem olumsuz sonuçlar doğurmuştur.

Haçlı Seferlerinin Dini Sonuçları

Kilise ve din adamlarına güven azalırken skolastik düşünce zayıfladı. Zira din adamları Katolik Hristiyanları, Müslümanlara karşı savaşa çağırırken bu savaşlardan kesin zaferle dönüleceği gibi vaadlerde bulunmuştu. Hristiyanların Haçlı seferlerinden istenileni alamamaları hem kiliseye hem din adamlarına duyulan güvenin sarsılmasına sebep oldu.

Haçlı Seferlerinin Siyasi Sonuçlar

• Seferlerde çok sayıda senyör ve şövalye ölünce feodalite zayıfladı. Feodalitenin zayıflaması köylülerin bazı haklarını geri kazanmasını sağladı.
• Merkezi krallıklar güçlendi.
• Türklerin batıya ilerleyişi bir süreliğine durdu.
• Haçlılarla yapılan mücadeleler Müslümanların Moğollara karşı gerektiği gibi mücadele edememesine sebep oldu.
• İslam medeniyeti ve kültürü Avrupalılar tarafından daha yakından tanınmaya başladı.

Haçlı Seferlerinin Ekonomik Sonuçları

• Doğu-Batı ticareti gelişti. Avrupa’da şehirlerde yaşayanlar ticaretle uğraşmaya başladı ve yaptıkları ticaret sayesinde zenginleştiler. Böylece burjuva sınıfı ortaya çıktı.
• Marsilya, Venedik ve Ceneviz gibi Akdeniz limanları önem kazandı
• Anadolu ve Filistin ekonomik açıdan zarar gördü
• Avrupa’da cam, deri ve dokuma sanatı gelişti.
• Avrupa’da bankacılık gelişti. Bunun sebebi papa ve kralların Haçlı seferlerine maddi destek sağlamak için İtalyan bankerlerine başvurmalarından kaynaklanmıştır.

Haçlı Seferlerinin Teknik Sonuçları

Avrupalılar Müslümanlardan barut, pusula, kağıt ve matbaayı öğrendi;

• Barut, feodalitenin yıkılmasında etkili oldu. (Feodal beylerin yaşadığı kaleler, barutun güçlü toplarda kullanılmasıyla birer birer yıkıldı)
• Pusula, coğrafi keşiflerin yapılmasında etkili oldu.(Pusulanın gücü sayesinde artık denizciler okyanuslara açılma konusunda daha cesurdular.)
• Kağıt ve matbaa, Rönesans ve Reformun başlamasında etkili oldu. Çünkü okuma yazma tabana yayıldı, Avrupa kültürel açıdan hızla gelişti.