Mitoz ve Mayoz Bölünme Nedir? Mitoz ve Mayoz Bölünme Evreleri

Mitoz ve mayoz bölünme nedir? Mitoz ve mayoz bölünmeyi anlayabilmek için öncelikle hücre konusunu kavramakta fayda var. Hücre ile ilgili bilgilere Hücre Nedir? Hücrenin Temel Kısımları Nelerdir? başlıklı içeriğimizden ulaşabilirsiniz. Bu içeriğimizde de bahsettiğimiz gibi hücreler, bir canlıyı oluşturan en küçük birimdir ve tüm canlılar hücrelerden meydana gelir. Bebeklerin büyümesi, saçlarımızın ve tırnaklarımızın uzaması ve hatta tohumların bitkiye dönüşmesi gibi pek çok şey hücreler sayesinde, hücre bölünmesi ile gerçekleşir. Tüm canlılarda gerçekleşen hücre bölünmesi ise mitoz ve mayoz bölünme olmak üzere iki çeşittir.

Mitoz ve Mayoz Bölünme Nedir?

Hücreler canlıları meydana getirir. Yani hücreler de canlıdır ve tüm canlılar gibi hücreler de büyür. Hücrelerin büyüyüp belli bir olgunluğa eriştikten sonra bölünüp yeni hücreler oluşturması ise hücre bölünmesi olarak tanımlanır. Hücre bölünmesi canlılarda yenilenmeyi ve büyümeyi sağlar.

Mitoz Bölünme

Ana hücrenin bölünerek kalıtsal olarak birebir aynı olan iki hücrenin oluşmasına mitoz bölünme denir. Tüm canlılarda gerçekleşen mitoz bölünme ile iki yeni hücre oluşur ve bu hücrelerin kromozom sayısı aynıdır. Bunun sebebi ise DNA’nın kendini eşlemesi sayesindedir.

Mitoz bölünme sayesinde;

• Tek hücreli canlılarda üreme sağlanır
• Çok hücreli canlılarda büyüme ve gelişmesi sağlanır
• Yaraların iyileşmesi sağlanır
• Kırılan kemiklerin iyileşmesi sağlanır
• Saçlar ve tırnakların uzaması sağlanır

Mitoz Bölünmenin Evreleri

Mitoz bölünme iki aşamada gerçekleşir; çekirdek bölünmesi ve sitoplazma

• Hücreler yeteri büyüklüğe ulaştığında DNA’dan bölünme emri gelir
• DNA kendini eşler. Böylece kalıtsal madde oranı iki katına çıkar
• Kromatin iplikler kromozomları meydana getirir
• Çekirdekçik ve çekirdek zarı erimeye başlar
• Sentrozomlar zıt kutuplara çekilir ve iğ iplikleri oluşur.
• Kromozmlar iğ ipliklerine bağlandıktan sonra hücrenin tam ortasında sıralanır
• Kardeş kromatidli kromozomlar birbirinden ayrılıp zıt kutuplara çekilir. (her kromozomda “kardeş kromatit” denilen iki kromatit vardır)
• Sitoplazma bölünmeye başlayınca kromozomlar tekrar kromatin iplik haline gelir
• İğ iplikleri kaybolur
• Çekirdekçik ve çekirdek zarı tekrar oluşur.
• Çekirdek bölünmesi tamamlanır
• Sitoplazma bölünmesi başlar
• Tüm bunların sonucunda birbirinin aynısı iki hücre meydana gelir.

Çekirdek bölünmesi hayvan ve bitkilerde benzer şekilde gerçekleşse de sitoplazma bölünmesi hayvan ve bitkilerde farklıdır. Sitoplazma bölünmesi hayvan hücrelerinde boğumlanma şeklinde gerçekleşirken bitki hücrelerinde ara lamel denilen yapı ile gerçekleşmektedir.

Mayoz Bölünme

Sadece eşeyli üreme yapan canlıların eşey ana hücrelerinden gerçekleşen mayoz bölünmenin ilk evresinde anne ve babadan gelen aynı özellikteki kromozomlar yan yana gelir. İnsan hücrelerinde 46 kromozom vardır ve bu kromozomların 23 tanesi anneden, 23 tanesi de babadan gelmektedir.

Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir; Mayoz 1 ve mayoz 2

Anne ve babadan gelen kromozmlar mayoz1’de parça değişimini gerçekleştirdikten sonra mayoz2’de kromozom sayısı yarıya inerek iki hücre oluşmuş olur. Sonuçta genetik yapı açısından birbirinden farklı toplamda dört hücre meydana gelir.

Başka bir deyişle mayoz bölünmenin ilk aşamasında kromozom sayısı yarıya iner ve iki yavru hücre meydana gelir. İkinci aşamasında ise bu iki hücre bölünür ve böylece dört yeni hücre meydana gelir.

Mayoz 1’deki parça değişimi, kromozomların anne ve babanınkinden farklı özelliklere sahip olmasını sağlar. Anne ve babamızdan farklı bir takım özelliklere sahip olmamızın sebebi de buradaki parça değişimidir.

Mayoz Bölünmenin Evreleri

Mayoz bölünmenin mayoz 1 ve mayoz 2 olmak üzere iki aşamada gerçekleştiğini söylemiştik. Mayoz 1 ve mayoz 2 evresi sırasıyla şöyledir;

Mayoz 1

• Hücre DNA’dan bölünme emrini aldıktan sonra DNa kendini eşler ve iki katına çıkar
• Kromozomlar yan yana gelir ve parça değişimi gerçekleşir
• Çekirdekçik ve çekirdek zarı eriyip kaybolur
• Sentriyoller iğ ipliğini organize eder ve kromozomlar hücrenin ortasında dizilir
• Kromozomlar eşlendikten sonra iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilirler ve böylece kromozom sayısı yarıya iner
• Sitoplazma bölünmesi gerçekleşir.

Mayoz 2

Mayoz 2 aşamaları mitoz bölünmeye benzer. Ancak mayoz 2’de DNA kendini eşlemez. Ayrıca mayoz 2’nin sonunda genetik yapı açısından farklı olan dört yeni hücre meydana gelir.

Mitoz ve Mayoz Bölünme Arasındaki Farklar