NATO Nedir? NATO Neden ve Nasıl Kurulmuştur?
NATO Nedir?, NATO’nun amaçları nelerdir, ne zaman kurulmuştur gibi soruların cevaplarını ve daha fazlasını bu içeriğimizde bulabilirsiniz. NATO’ya üye ülkeler listesi ve üyelik şartları gibi konular için NATO’ya Üye Ülkeler başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
NATO Nedir? NATO’nun Açılımı
NATO Nedir? sorusunu şöyle cevaplayabiliriz: NATO; barışı, üye devletlerin güvenliğini ve özgürlüğünü koruma hedefiyle oluşturulmuş hem askeri hem siyasi bir ittifaktır. NATO’nun açılımı “Kuzey Atlantik Paktı” ya da “Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü“dür. İngilizce’de ise “North Atlantic Treaty Organization”dur. NATO nedir denildiğinde kısaca Avrupa ve Kuzey Amerika ülkelerinin bir ittifakıdır da diyebiliriz. Ayrıca üye ülkelerin güvenliklerini tehdit eden siyasi ya da askeri konuları gündeme taşıyıp bununla ilgili kararlar alma fırsatı sunan hükümetler arası bir kuruluş olarak da tanımlayabiliriz.
2.Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan örgüt, üye devletleri için toplu güvenlik sistemi oluşturur. NATO’nun merkezi Belçika’nın Brüksel kentinde olup Müttefik Harekat Komutanlığı’nın karargahı ise Belçika’nın Mons kentindedir.
Üyelerinden biri ya da birkaçına yönelik herhangi bir saldırının diğer tüm üyelere yapılmış sayılması ilkesine bağlı hareket eder.
NATO’nun iki resmi dili vardır. Bu diller İngilizce ve Fransızca’dır.
NATO’nun en üst düzey uluslar arası yetkilisi Genel Sekreter’dir. NATO Genel Sekreteri hem danışma hem karar alma sürecinde, hem de alınan kararların uygulanmasında yetkilidir. NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Genel Sekreter Yardımcısı ise Mircea Geoana’dır.
NATO’nun Amaçları Nelerdir?
NATO ne işe yarar diye bir soru akla geldiğinde cevaplamaya NATO’nun amacı ile başlayabiliriz. NATO’nun amacı üye ülkelerin özgürlük ve güvenliğini siyasi ya da askeri yollarla garanti altına almak şeklinde açıklanmaktadır. Bunu yaparken de özgürlük, demokrasi, insan hakları ve hukukun üstünlüğü gibi kavramları göz önünde bulundurarak Avrupa’da kalıcı bir barışı sağlamaktır. Sadece üye ülkelerin değil gerektiğinde üye ülkeler dışında gelişen krizlere de müdahalede bulunabilmesi NATO Nedir sorusuna bir diğer cevaptır. Bu anlamda temel güvenlik görevleri örgütün antlaşmasında belirtilmiştir.
NATO’nun Yapısı
NATO’nun askeri ve sivil kolları vardır. Askeri ve sivil yapılanma çoğu zaman bütünlük içinde hareket eder.
Sivil Yapı
Kuzey Atlantik Konseyi (NAC): Üye ülkelerin daimi temsilcilerinden oluşur. Bu temsilciler genellikle üst düzey bir memur ya da elçidir. Kuzey Atlantik Konseyi, yönetme ve karar yetkisine sahip bir organdır. Her hafta olmak üzere 1 kez toplanır ve gerekli kararları alır. Toplantının başkanlığını Genel Sekreter yapar. Kararların alınması noktasında oylama ya da çoğunluğun kararına uymak söz konusu değildir. Bunun yerine tam bir fikir birliği sağlanmalıdır.
NATO Karargahı: Karargah Brüksel’de yer alır. Üye ülkelerin diplomatları ve silahlı kuvvetlerinden temsilciler yer alır.
Askeri Yapı
Askeri Komite (MC): Kuzey Atlantik Konseyi’ne askeri alanda tavsiyelerde bulunan organdır. Komite’de üye devletlerin savunma şefleri yer alır. Gerektiğinde her ülkenin silahlı kuvvetlerinden en kıdemli askeri subaylarla toplantı yapar.
Müttefik Harekat Komutanlığı (ACO): Tüm NATO operasyonlarından sorumlu birimdir.
Diğer Kuruluşlar
Askeri ve Sivil yapı dışında NATO Destek Ajansı, İletişim ve Enformasyon Dairesi, NATO Standardizasyon Ofisi (NSO) gibi birimler de vardır.
NATO Parlamenterler Meclisi ise stratejik hedefler belirleyen ve yılda bir kez toplanan bir organdır.
Kuzey Atlantik Antlaşması Nedir?
NATO’nun temelini oluşturan Kuzey Atlantik Antlaşması, Washington Antlaşması olarak da bilinir. Bu aynı zamanda NATO nedir sorusuna da cevap oluşturur. Washington’da 12 kurucu üyenin katılımıyla 4 Nisan 1949’da imzalanmıştır. Yetkisini Birleşmiş Milletler Şartı’nın 51. Maddesinden alır ve bu madde bağımsız devletlerin bireysel ve toplu savunma hakkını onaylar.
14 maddelik bu antlaşma’ya göre NATO üyesi devletler dayanışma içindedir ve birbirilerini koruma konusunda garanti verir. Bu tür bir antlaşmaya göre oldukça kısadır.
Antlaşmayı imzalayan 12 kurucu üye ABD, İngiltere, Belçika, Kanada, Danimarka, Fransa, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz ve İzlanda’dır.
Başlangıçtaki temel amaç dönemin Sovyetler Birliği’nin Doğu Avrupa üzerindeki kontrolünü genişletme tehlikesine karşı birlik oluşturmaktı. Ayrıca antlaşmaya göre üye ülkeler antlaşmaya ters düşecek uluslar arası bir taahhütte bulunamazlar ve Birleşmiş Milletler’in amaç ve ilkelerine bağlı kalmalılardır.
Bu bilgiler dışında NATO Askeri Harekâtları başlıklı içeriğimizi de inceleyebilirsiniz.