Asit Yağmuru Nedir, Nasıl Oluşur? Asit Yağmurunun Etkileri

Asit yağmuru nedir, nasıl oluşur? Asit yağmurunun etkileri nelerdir ve insan sağlığına etkileri nelerdir? Asit yağmuru adından da anlaşılacağı üzere hem ekosistem üzerinde hem insan sağlığı üzerinde olumsuz etkilere sebep olan bir olaydır. Ancak doğal bir olay değildir.

Asit Yağmuru Nedir?

Asidik kimyasalların yeryüzüne düşmesine asit yağmuru denir. Asidik kimyasallar sadece yağmur şeklinde yeryüzüne düşmez. Kar, sis, çiğ ya da kuru parçacıklar halinde de yeryüzüne düşebilir.

Peki asit yağmuru nasıl oluşur? Kükürtdioksit, azot dioksit ve karbondioksit gibi gazlar, kimyasal dönüşümlerden sonra bulutlardaki su damlacıkları tarafından emilir. Böylece asit yağmuru oluşur. Bu su damlacıkları gerek yağmur gerek kar vasıtasıyla yeryüzüne düşer. Asit yağmurları toprağın asitlik miktarını arttırır ve tatlı su kaynaklarının dengesi bozulur.

Normal bir yağmurun pH değeri 5.6 civarındadır. İçme sularının ve günlük yaşamda kullandığımız suların pH değeri 6,5-8,5 arasında değişir. pH değeri 5’in altında olan yağmurlar asit yağmurlarıdır. Yani asit yağmuru yüksek oranda hidrojen iyonu içerir. pH değeri düştükçe yağmurun asidik oranı artar.

Asit Yağmurunun Sebepleri

Asit yağmurunun en büyük sebeplerinden biri kükürt dioksittir. Asit yağmuruna sebep olan gazların doğadaki en önemli kaynağı ise yanardağlardır.

Asit yağmurlarına yol açan en büyük faktör ise insan faaliyetleridir. Fabrikalar, motorlu araçlar, elektrik üretimi vs. gibi bir çok etken zararlı gazların atmosfere bırakılmasına sebep olur. Parfüm ve deodorantlar da asit yağmurlarının etkenlerindendir.

Asit Biriktirme Şekilleri

Asit biriktirme şekilleri ıslak ve kuru olmak üzere iki türdür.

Islak Biriktirme

Yaygın olan asit yağmuru türüdür. Atmosferdeki sülfürük ve nitrik asitlerin yağmur, kar, sis, dolu ile karışıp yeryüzüne düşmesidir.

Kuru Biriktirme

Asidik partiküller ve gazlar kuru biriktirme olarak nem eksikliğinde atmosferden çökebilir. Asidik partiküller ve gazlar su kütleleri, bitki örtüsü ve hatta bina gibi yüzeylerde hızlı bir şekilde birikir. Biriken asitler bir sonraki yağmurla birlikte toprağa karışıp doğaya zarar verir.

Asit Yağmuru Nerede Olur?

Endüstri faaliyetlerinin ve enerji tüketiminin fazla olduğu bölgelerde görülür. Çin, ABD, Rusya asidik yağmurların görüldüğü ülkelerden bazılarıdır.

Ayrıca Polonya’dan kuzeye İskandinavya’ya kadar doğu Avrupa’nın büyük bölümü, Kanada’nın güneydoğusu ve Tayvan da asit yağmurlarından ciddi anlamda etkilenir.

Sanayi devrimi sonrası atmosferdeki kükürt ve azot oksitlerinin seviyesinde artış gerçekleşti. Yoğun sanayinin olduğu yerlerde yağmur suyunun pH değeri zaman zaman 2.4’lere kadar düştü. Dolayısıyla asit yağmurları ciddi bir sorun haline gelmeye başladı. İlk asit yağmurları Sanayi devriminin başladığı İngiltere’nin Manchester şehrinde görüldü. Ancak ne yazık ki 1894’te ilk kez fark edilen asit yağmurları 1960’lara kadar ciddiye alınmadı.

Asit yağmurlarının yoğun görüldüğü yerlerde kükürt açısından zengin olan kömür, elektrik ve ısı üretiminde kullanılır.

Asit Yağmurunun Etkileri

Akarsuların kirlenmesi, ormanların, bitkilerin, suda ve toprakta yaşayan canlıların ve hatta şehirlerdeki alt yapıların üzerinde zararlı etkilere sahiptir.

Ekosistem; çevre-bitki-hayvan ve diğer organizmaların bütünüdür ve bu ekosistem içinde hepsi bir zincirin halkaları gibi birbirine bağlıdır. Ekosistemin bir kısmına gelen zarar diğerlerini de olumsuz etkiler.

Asit yağmuru ağaç kabuklarının dayanıklılığını azaltır. Bu da floranın kuraklığa, sıcak-soğuk ve haşere istilasına karşı duyarlı hale gelmesine neden olur. Kalsiyum ve magnezyum gibi bitkilerin büyümesi ve toprağın sağlıklı olmasında önemli mineralleri ekarte ederek toprak bileşimine de zarar verir. Ağaçlar büyüyemez ya da yaprakları zarar gören ağaçlar güneşi daha az emdiği için ağaçlar dayanıksız hale gelir.

Suların pH değeri 5 ve altına indiğinde çoğu balık yumurtalarından çıkamaz. Daha düşük pH seviyelerinde bazı balık türleri ölür.

Asit Yağmurunun İnsan Sağlığına Etkileri

Aslında asit yağmurlarının insan sağlığına doğrudan olumsuz bir etkisi yoktur. Normal bir yağmur altında yürümekle asit yağmuru altında yürümek arasında pek fark yoktur. Yağmur suyundaki asitten ziyade asıl zararlı olan asit yağmurundan sorumlu olan kükürt dioksit (SO2) ve nitrojen oksit (NO2) gibi partiküllerdir. İşte bu partiküller kalp hastası kişilerde kalp krizine, astımlı kişilerde solunum güçlüğüne sebep olabilir. Deri, göz ve solunum sistemine zarar verir.