Birleşmiş Milletlerin Organları ve 5 Daimi Üyesi
Birleşmiş Milletlerin organları ve 5 daimi üyesi hangileridir? 2. Dünya Savaşı’ndan sonra uluslar arası barışın devamlılığını sağlamak amacıyla 1945 yılında kurulmuş olan Birleşmiş Milletler (United Nations/UN); 193 ülkenin üye olduğu dünyanın en büyük uluslar arası kuruluşu olma özelliğini taşır. Bu içeriğimizde Birleşmiş Milletlerin bünyesinde bulunan temel organları ve örgüte bağlı kuruluşları ele alıyoruz. Birleşmiş Milletler hakkında daha kapsamlı bilgi için Birleşmiş Milletler Nedir? başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
Birleşmiş Milletlerin Temel Organları
BM bünyesinde 5 temel organ yer alır. Her organın sorumlu olduğu görev alanları ve temsilcileri bulunmaktadır. Dünya barışını ve güvenliğini sağlamak adına siyasi, ekonomik, toplumsal ve hatta hukuki alanlarda çalışmalar yapılır. Temel organlar ve özellikleri şöyledir;
1. BM Genel Kurulu
Üye devletlerin genel meclisidir ve dolayısıyla burada tüm üye ülkelerin temsilcileri yer alır. Her üyenin bir oy hakkı vardır. Ekonomik, toplumsal, siyasal alanlarda uluslar arası işbirliği sağlamak, insan hakları ve temel özgürlükleri yaygınlaştırmak, devletler arası anlaşmazlıklara barışçıl çözümler getirmek için tavsiyelerde verir. Ayrıca barış ve güvenlik konularında, yeni üyelerin kabulünde ve bütçe konularında karar verir. Kararlar burada üçte iki oy çokluğuyla alınır. Her üye ülkenin bir oy hakkı vardır. Fakat bütçe konuları dışında alınan kararların ülkeler için herhangi bir bağlayıcılığı yoktur.
Her yıl düzenli olarak toplanmakla birlikte acil durumlarda da toplanabilir. 1 başkan ve 21 başkan yardımcısı tarafından yönetilen meclisin başkanı, üye devletler arasından dönüşümlü olarak seçilmektedir.
2. Güvenlik Konseyi ve 5 Daimi Üye Ülke
Genel sorumluluk alanı uluslar arası güvenlik meseleleridir. Dünyada barışı ve güvenliğini sağlamak temel görevidir ve daimi bir organdır. 15 üye ülke vardır ve bunlardan 5 tanesi daimi üyedir. Daimi üye ülkeler Çin, ABD, Fransa, Rusya, İngiltere’dir. 10 geçici üye ülke Genel Kurul tarafından iki yıllığına seçilmektedir. Güvenlik Konseyi’nde kararlar 9 üyenin olumlu oyuyla alınır.
3. Ekonomik ve Sosyal Konsey
Ekonomik ve toplumsal gelişmenin sağlanabilmesi amacıyla devletler arasında işbirliği sağlanması için çalışır. 54 üye ülke vardır ve bu ülkeler üç yıl için seçilir.
4. Uluslararası Adalet Divanı
Merkezi Lahey’dedir. Devletler arasındaki anlaşmazlıklarda devreye girer. Uluslar arası Adalet Divanı, merkezi New York dışında olan tek ana organdır. Savaş suçları, devlet egemenliğinin ihlali, soykırım suçları gibi davalarla ilgilenir ve aldığı kararlar taraflar için bağlayıcıdır.
Uluslar arası Adalet Divanı 15 hakimden oluşur ve bu 15 hakimin her biri farklı bir milletten olmalıdır. Ayrıca 9 yıllığına Genel Kurul tarafından bu göreve getirilirler.
5. Genel Sekreterlik
BM’nin idari organıdır. Uluslararası bazı sorunların çözümünde devreye girer. Konferans düzenleme, rapor ve bütçe hazırlama gibi konularda diğer BM organlarını idari anlamda destekler. Başkanı ya da diğer bir deyişle BM Genel Sekreteri’ni Genel Kurul seçer ve bu görev 5 yıllıktır. BM Genel Sekreteri, BM’nin en önde gelen temsilcisidir.
Birleşmiş Milletler’e Bağlı Kuruluşlar Hangileridir?
BM’nin bünyesinde toplamda 15 kuruluş yer almaktadır. Bu kuruluşlar ve merkezleri şöyledir;
1-Gıda ve Tarım Örgütü (FAO): Merkez Roma
2-Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO): Merkezi Montreal/Kanada
3-Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD): Merkezi Roma
4-Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Merkezi Cenevre/İsviçre
5-Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO): Merkezi Londra
6-Uluslararası Para Fonu (IMF) : Merkezi Washington DC
7-Uluslararası Telekomünikasyon Birliği (ITU): Merkezi Cenevre
8-Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO): Merkezi Paris
9-Birleşmiş Milletler Endüstriyel Gelişme Örgütü (UNIDO): Merkezi Viyana
10-Dünya Turizm Örgütü (UNWTO): Merkezi Madrid
11-Dünya Posta Birliği (UOU)Merkezi Bern/İsviçre
12-Dünya Bankası (WB): Merkezi Washington DC
13-Dünya Sağlık Örgütü (WHO): Merkezi Cenevre/İsviçre
14-Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO): Merkezi Cenevre
15-Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO): Merkezi Cenevre
Bu 15 kuruluş dışında Dünya Ticaret Örgütü (WTO), Uluslar arası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Dünya Gıda Programı BM’den bağımsız olarak çalışır ancak resmi ortaklık anlaşmaları devam eder.