Dolaşım Sistemi ve Görevleri; Dolaşım Sistemini Oluşturan Yapı ve Organlar

Dolaşım sistemi ve görevleri nelerdir? Dolaşım sistemini oluşturan yapı ve organlar nelerdir? Dolaşım sistemi; vücudumuzun ihtiyaç duyduğu besin ve oksijenin hücrelerimize taşınmasını sağlayan ve aynı zamanda yaşamsal faaliyetler sonucunda oluşan karbondioksit gazı ve bir takım zararlı atık maddeleri akciğer ve böbrek gibi boşaltım organlarına ileten sistemdir.

Dolaşım Sistemi ve Görevleri

Besin ve oksijenin hücrelere taşıyan ve atık maddeleri boşaltım sistemine gönderen dolaşım sistemi aynı zamanda vücut sıcaklığını dengelemek, vücudu mikroplara karşı korumak ve hormonları ilgili organlara iletmekle de görevlidir.

Dolaşım Sistemini Oluşturan Organlar

Dolaşım sistemini oluşturan organlar; kalp, damarlar ve kandır.

Kalp

Göğüs boşluğunda ve iki akciğer arasında bulunan kalp göğüs kemiğimizin arkasındadır. İstemsiz çalışan kaslardan meydana gelen kalp vücudumuza kan pompalamakla görevlidir. Bir insanın kalbinin büyüklüğü kendi yumruğu kadardır. Ağırlığı ise ortalama 250 gr. kadardır.

Kalbin Yapısı

Kalbimiz iki üst ve iki alt olmak üzere dört odacıktan oluşur.

Alt odacıkların kasılıp gevşemesi nispeten daha güçlüdür ve üst odacıklardan daha geniştir.

Kalp odacıklarında kapakçıklar vardır ve bu kapakçıklar kan geçişini sağlar

Kalbin sol tarafında temiz kan (oksijen açısından zengindir), sağ tarafında kirli kan (oksijen açısından fakirdir) bulunur.

Kalbe kan getiren damarlar üst odacıklara bağlı olduğu için kalbe gelen kan üst odacıklarda toplanır.

Kanı kalbe getiren toplardamarlar üst odacıkta bulunur

Atardamarlar, alt odacıklardan kanı kalpten vücuda dağıtmakla görevlidir.

Damarlar

Damarlar, kanımızın vücudumuzda dolaşabilmesini sağlayan uzun yollardır. Nitekim vücudumuzdaki damarlar, dünyanın çevresini iki kere dolaşacak kadar uzundur.

Kanın vücutta gerekli yerlere taşınmasını sağlayan bu “yollar”a kan damarları da denir. Bu damarlar temiz kanı bütün vücudumuza iletir ve aynı zamanda kirli kanı toplar. Ancak tüm damarlar aynı değildir ve farklı kalınlıktadırlar. Vücudumuzdaki damarlar şunlardır;

• Atardamarlar
• Toplardamarlar
• Kılcaldamarlar

1. Atardamarlar: Temiz kanın (oksijen açısından zengin kan) alt odacıklardan organlara taşınmasını sağlar. Kan akış hızı diğer damarlarla karşılaştırıldığında atardamarlarda daha fazladır.
2. Toplardamarlar: Kanı kalbe getirir ve çoğunlukla kirli kanı taşırlar. Atardamarlardan daha fazla kan taşır ve daha geniş bir yapıya sahiptir.
3. Kılcaldamarlar: vücudumuzdaki en ince damarlardır ve en az kan akış hızı kılcaldamarlardadır. Atardamarlar ile toplardamarları birbirine bağlayarak madde alışverişini sağlar. Örneğin; atardamarlardan aldığı besin ve oksijenin hücrelere iletilmesini sağlarken diğer yandan hücrelerdeki zararlı maddelerin toplardamarlara iletilmesini sağlar.

Küçük Kan Dolaşımı: Kalp ve akciğerler arasındaki kan dolaşımıdır. Kirli kanın atardamarlar aracılığıyla akciğerlere gelmesi ve burada oksijen açısından zenginleşen kanın toplardamarlar yoluyla kalbe geri dönmesidir. Başka bir deyişle küçük kan dolaşımı kanın temizlenmesini sağlar.

Büyük Kan Dolaşımı: Kalp ile dokular arasındaki kan dolaşımıdır. Kalpteki temiz kanın atardamarlar aracılığı ile organlara iletilmesi ve aynı zamanda organlardaki kirli kanın toplardamarlar ile kalbe geri dönmesidir. Başka bir deyişle temiz kanı vücuda dağıtırken kirli kanın kalbe geri dönmesidir.

Kan

Kan hayati sıvıdır ve insan vücudunda ortalama 5-6 litre kan bulunur. Kan;

• Vücut ısısını korur
• Vücudu mikroplara karşı korur
• Besin ve oksijeni hücrelere taşır
• Hücrelerdeki karbondioksit gazını akciğerlere iletir
• Vücudumuzdaki zararlı maddeleri böbreklere iletir.
• Hormonları gerekli organlara iletir.

Kanın Yapısı

Kanın yapısı kan hücreleri ve kan plazmasından meydana gelir.

Kan Hücreleri:

1. Alyuvarlar: Oksijen ve karbondioksit gazlarını taşımakla görevlidir. Kanda en fazla bulunan kan hücreleridir. Kana kırmızı rengini verir.
2. Akyuvarlar: Vücudumuzu mikroplara karşı korumakla görevlidir. Kanda en az bulunan kan hücreleridir.
3. Kan pulcukları: Kanın pıhtılaşmasını sağlayan kan hücreleri böylece herhangi bir yaralanma durumunda aşırı kan kaybını önler. Kandaki en küçük kan hücreleridir.

Kan Plazması: Kanın sıvı kısmıdır ve %90’ı sudur. Geri kalan %10 ise vitamin, mineral, protein, yağ vb.dir.

Ayrıca bknz;

Sindirim Sistemi

Destek ve Hareket Sistemi