Frigya Sanatı Nedir? Frigya Sanatı Hakkında Bilgi
Frigya Sanatı Nedir sorusunun cevabına geçmeden önce Frigyalılar hakkında bir kaç önemli bilgi aktaralım; Frigyalılar MÖ 1100’lerde Avrupa’nın Güneydoğusundan gelen Ege göçleri sonucu Anadolu’ya girip yerleşmiş bir topluluktur. Diğer bir Anadolu Uygarlığı olan Hititler’den sonra Anadolu’ya hakim güç olmuş ve 8. yy.dan itibaren büyük bir devlet olmuşlardır.
Frigya’nın başkenti Gordinon‘dur. Gordion, Ankara’nın Polatlı ilçesi yakınlarında yer alır. Başkent Gordion dışında diğer önemli yerleşim yerleri Ankuva (Ankara), Alişar (Yozgat), Kültepe (Kayseri), Afyon, Kütahya ve Eskişehir’dir.
Frigya Devleti’nin kurucusu Gordios‘tur. Frigyalılar en parlak dönemlerini ise Kral Midas döneminde yaşamışlardır. Kral Midas döneminde FrigyaOrta ve Güneydoğu Anadolu’nun tamamına hakim olmuşlardır. MÖ 6. yy.da ise Persler, Frigyalılara son vermiştir.
Büyük bir devlet kurmayı başarmış olan Frigyalılar sanat alanında da bir çok eser ortaya çıkarmışlardır. Peki Frigya sanatı nedir ve özellikleri nelerdir?
Frigya Mimarisi
Frigya yerleşim yerlerinde yapılan arkeolojik kazılarda elde edilen bulgular Frigyalıların inşa ettikleri yapılarında ağırlıklı olarak taş, kerpiç ve ahşap kullandıklarını ortaya koymuştur. Bu yapılarda giriş ve salondan oluşan megaron planı kullanıldığı da görülmüştür.
Yapıların ön cephelerini levhalarla süslemişlerdir. Bazı yapıların tabanları ise geometrik şekilli renkli mozaiklerle süslenmiştir. Bu mozaiklerde daha çok savaşçılar ya da aslan-boğa mücadeleleri resmedilmiştir.
Frigya mimarisinde en önemli yapı türü ise mezarlardır. Frigya mezarları; kralın ailesi ya da zengin kesimin gömüldüğü tümülüsler ve kaya mezarları biçimindedir. Kaya mezarlarına en iyi örnek ise Afyon ilinin yakınlarında yer alan Kral Midas Anıtı’dır. Frigyalılardan kalan yaklaşık yüz tane tümülüs olmakla birlikte bunların yaklaşık otuz tanesi kazılmıştır. Kazılan tümülüslerdeki mezar odalarından bir çok değerli eşya çıkmıştır. Tümülüsler en fazla başkent Gordion’da, Afyon ve Eskişehir’de bulunur. Bunlardan en büyüğü ise Gordion’daki Büyük Tümülüs’tür. Bu tümülüsün Kral Midas’a ait olduğu düşünülmektedir.
Frigya Heykel ve Kabartma Sanatı
Frigyalılardan heykel sanatı ile ilgili günümüze pek fazla bir şey kalmamış olsa da elde edilen buluntulardan heykel sanatında Yunan ve Hitit sanatı etkisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Heykel ve kabartma sanatına en çok konu olan ise ana tanrıçaları Kybele‘dir. Kybele Heykeli’nin en önemli örneği ise Çorum’daki Boğazköy’de bulunmuştur. Yunan sanatının izlerini taşıyan bu Kybele Heykeli’nin her iki yanında müzik aleti çalan iki erkek figürü vardır.
Frig heykel ve kabartma sanatının diğer önemli örnekleri ise Ankara yakınlarında bulunmuş olan ve andezitten işlenmiş kabartmalardır. Bu kabartmalar Hiti ve Asur sanatı etkisini taşır ve orthostat biçiminde yapılmıştır. Kabartmalarda genellikle aslan, boğa, at gibi figürler resmedilmiştir.
Frigya Küçük El Sanatları
El sanatlarında maden, seramik, ahşap gibi malzemeler kullanmışlardır. Bu malzemelerden günlük hayatta işlerini kolaylaştıracak kazan, kap, tabak, çengelli iğne (fibula) gibi eşyaların yanı sıra mobilya ve kilimler (topates) yapmışlardır. Frigyalıların topates adı verilen kilimleri o dönemde önemli ticari mallar arasındadır.
Tunçtan yaptıkları kazanlarda insan başı kabartmaları yapmışlardır. Ağaç işçiliği ile geometrik motiflerle bezedikleri mobilyaları önemlidir. Ayrıca birer küçük heykelciğe benzeyen hayvan biçimli içki kapları da el sanatlarında ön plana çıkmaktadır.
Ayrıca bknz;
Kral Midas anıtını ziyaret etmiştim. Çok büyüleyici