Hitit Sanatının Özellikleri Nelerdir? Hitit Sanatı Hakkında Bilgi
Hititler MÖ 2000’lerde doğudan Kafkaslar yoluyla Anadolu’ya gelmiş bir uygarlıktır. Kısa süre içinde Anadolu’da Yakın Doğu tarihinin en büyük kültürlerinden birini oluşturan Hititler, burada ilk büyük uygarlığı kurma özelliğine sahiptirler. Sanat alanında da önemli gelişmeler kaydetmişlerdir. Hitit sanatının özellikleri ele alınırken mimari, heykel ve kabartma konusuna öncelikle değinmek gerekiyor.
Hititler’in merkez olarak seçtiği bölge Çorum ilinin Boğazköy yakınlarında bulunan Hattutaş’tır. Hattuşaş dışında diğer önemli yerleşim yerleri arasında Çorum’da Alacahöyük, Yozgat’ta Alişar, Kayseri’de Kültepe, Konya’da Karahöyük ve Denizli’de Beycesultan sayılabilir.
Hitit Sanatının Özellikleri
Hititler’in yukarıda saydığımız yerleşim merkezlerinde yapılan arkeolojik kazılar sonucunda bulunan tabletler sayesinde tarihi, dini, hukuki ya da sosyal açılardan Hititlerin kültürü hakkında pek çok bilgi elde edilmiştir. Bu kazılardan çıkarılan pek çok tapınak ve tanrı heykeline göre Hitit sanatı ağırlıklı olarak dinsel bir nitelik taşımaktadır. Nitekim Hititler’in yaşadıkları bölge ve özellikle Hattuşaş için “Bin Tanrı İli” tabiri kullanılmıştır.
Hitit Mimarisi
Hitit mimarisinde ilk göze çarpan etken anıtsal mimaridir. Merkez Hattuşaş, Hitit anıtsal mimarisinin en iyi örneklerini vermektedir. Hattuşaş’a anıtsal görünüm kazandıran faktörler ise yüksek arazide savunma amaçlı inşa edilen kalın duvarlar ve kent girişindeki kapılarıdır.
Hattuşaş’ın girişinde üç önemli kapı vardır. Bunlar: Aslanlı Kapı, Kral Kapısı ve Yer Kapıdır. Aslan kabartmaları ile süslenmiş olan Aslanlı Kapı ve tanrı kabartmaları örneklerini veren Kral Kapısı Hitit mimarisinin en önemli örnekleri arasındadır. Ayrıca Hititler kalelerin altına yer altı geçitleri de yapmıştır. Bu yer altı geçitlerine ise potern adı verilir.
Büyük Kale; Hattuşaş’ın doğusunda yönetim birimlerinin olduğu yerdir. Toplantı salonları, kral ve kraliçeye ait özel odalar ve çeşitli yönetim yapıları anıtsal mimarinin diğer örnekleridir.
Tapınak mimarisi gelişmiştir. Dikdörtgen şeklindeki avluların çevresinde sıra sıra dizilmiş dar ve uzun odalardan oluşan tapınakların en önemli bölümü, içinde tanrı heykellerinin bulunduğu kutsal odadır ve avlunun ortasında yer alır. Bazı odalar ise yönetim binası ve arşiv olarak kullanılmıştır.
Hititlerin dinsel inanışları ile ilgili detaylı bilgiler elde edilmesini sağlayan Yazılıkaya Açık Hava Tapınağı da merkez Hattuşaş’ın yakınlarında yer alır.
Hitit Heykel ve Kabartma Sanatı
Hitit heykel ve kabartma sanatında en önemli üç faktör aslan, kral ve sfenkstir. Bunlar kapılara yerleştirilir. Ayrıca boğa, kuş ve antilop da heykel ve kabartma sanatında bolca kullanılmıştır.
Hitit kabartmalarına ait en önemli özelliklerden biri de “orthostat”tır. Orthostat; binaların dış cephelerindeki taş bloklardır ve yapıların hem dış etkenlere karşı korunmasını sağlar hem de duvarları süsler.
Heykel ve kabartmada en sık karşılaşılan şey ise kral ve tanrı tasvirleri, günlük yaşamdan kareler ve av ile savaş sahneleridir.
Ayrıca bknz;