Tarihteki Büyük Depremler ve Deprem Türleri

Deprem türleri ve tarihteki büyük depremler nelerdir? Depremler nerelerde meydana gelir? Deprem, sismik dalgalar sonucu Dünya’nın litosferinde ani bir enerji salınımı sonucu meydana gelir. Depremlere neden olan faktörlerin başında jeolojik fayların kırılması gelir. Bunun dışında volkanik aktiviteler, toprak kaymaları ya da nükleer testler de depremlere neden olabilir. Depremler sonucunda heyelan, tsunami, yangın ve sel gibi afetler de meydana gelebilir.

Deprem Kuşakları Nelerdir?

Bir bütün olmayan ve levhalardan meydana gelen yer kabuğu sürekli büyüklü küçüklü depremlere maruz kalmaktadır. Bu açıdan dünya üzerinde iki önemli deprem kuşağı vardır. Bunlardan ilki Pasifik deprem kuşağıdır ki depremlerin %81’i bu kuşakta meydana gelmektedir. Pasifik deprem kuşağının kapsadığı alan ise Amerika’dan Alaska’ya, Japonya’dan Yeni Zelanda’ya kadar geniştir.

İkinci deprem kuşağı ise Alp-Himalaya deprem kuşağıdır. Yeryüzündeki depremlerin %17’si bu kuşakta meydana gelir. Alp-Himalaya deprem kuşağı Akdeniz’den Atlas Okyanusu’na kadar uzanan bir alanı kapsar.

Türkiye’nin de bir deprem ülkesi olduğunu biliyoruz. Tarihte büyük küçük bir çok depreme maruz kalan Türkiye ise Alp-Himalaya deprem kuşağında yer almaktadır.

Türkiye’nin %18’lik bir bölümü 1. derece deprem bölgesi içinde yer alıyor. Bu da Türkiye nüfusunun %27’si anlamına geliyor. Türkiye’de 1. Derece deprem bölgesi olan illerimiz şöyledir;

• Amasya, Aydın
• Balıkesir, Bartın, Burdur, Bursa, Bilecik, Bingöl, Bolu,
• Çanakkale, Çankırı,
• Denizli, Düzce,
• Erzincan,
• Hakkari, Hatay,
• Isparta, İzmir,
• Karabük, Kırıkkale, Kırşehir, Kocaeli,
• Manisa, Muğla,Muş,
• Osmaniye,
• Sakarya,Siirt,
• Tokat, Tunceli,
• Uşak,
• Yalova

Deprem türleri nelerdir?

3 deprem türü vardır ve özellikleri şöyledir:

1.  Tektonik depremler: Dünya’da en yaygın olan ve en etkili deprem türü tektonik depremlerdir. Yazımızın başında belirttiğimiz gibi yer kabuğu levhalardan meydana gelir ve bu levhaların hareketleri sonucunda da tektonik depremler meydana gelir.
2.  Volkanik depremler: Dar kapsamlı depremlerdir zira volkanik hareketlerin büyüklüğüne bağlı olarak etki alanı ve büyüklüğü değişebilir. Bu etki alanı da zaten yanardağın çevresiyle sınırlıdır. Volkanik hareketler sırasında magmanın yeryüzüne çıkışı volkanik depremleri meydana getirir.
3.  Çöküntü depremleri: Etki alanı bakımından en zayıf depremler çöküntü depremleridir. Yeraltında mağara ve boşluk alanların çökmesi sonucu meydana gelir.

Tarihteki Büyük Depremler

Dünyada her yıl beş yüz bin deprem gerçekleştiği tahmin edilmektedir. Bunlardan yüz bini hissedilebilir büyüklüktedir.

Tarihteki en büyük depremlerden biri 1556 yılında Çin’de meydana gelen ve 800 binden fazla insanın ölümüne sebep olduğu bilinen depremdir. 20. yy.ın en ölümcül depremi ise 1976 yılında meydana gelen 7,8 büyüklüğündeki Tangshan (Çin) depremidir. Bu depremde yaklaşık 700 bin insanın öldüğü tahmin edilmektedir.

Yakın tarihte meydana gelen ve Richter skalasıyla ölçülmüş en büyük deprem ise  1960 yılında Şili’de meydana gelen 9,5 büyüklüğündeki depremdir. Şiddetin büyüklüğüne rağmen bu depremde can kaybının üç bin kadar olduğu tahmin edilmektedir.

Tarihteki diğer büyük depremler ve meydana geldikleri bölgeler şöyledir;

1. Şili (1906): 8.6
2. Çin (1920): 8.6
3. Japonya (1923): 8.3
4. Endonezya (1938): 8.5
5. Hindistan (1950): 8.6
6. Çin (1976): 8.2
7. Meksika (1985): 8.1
8. Türkiye (1999): 7.2
9. Endonezya (2004): 9
10. Japonya (2006): 8
11. Nepal (2015): 8.1