Türklerin Kullandıkları Takvimler ve Özellikleri Nelerdir?

Türklerin kullandıkları takvimler nelerdir? Türkler tarihte hangi takvimleri kullanmışlardır? Takvim, diğer tüm icatlar gibi ihtiyaçtan ortaya çıkmış ve oluşturulmuştur. Toplumların üretim ilişkilerini düzenleyebilmek, ibadet zamanlarını tespit edebilmek, nehirlerin taşma zamanını önceden bilme ihtiyacı gibi faktörler, takvimin icat edilmesinin yolunu açmıştır.

Tarihte ilk takvimi yapanlar ise bir Mezopotamya uygarlığı olan Sümerler olmuştur. Ay yılı esaslı denilen bu takvim Ay’ın Dünya’nın çevresinde 12 kez dönmesi temel alınarak oluşturulmuştur. Mısırlılar ise Dünya’nın Güneş etrafındaki bir dönüşünü esas alarak güneş yılı esaslı takvimi oluşturmuştur.

Bir çok medeniyet bu takvimleri kullanmış, zamanla geliştirilmiş ancak takvimlerin başlangıç tarihleri toplumdan topluma farklılıklar göstermiştir.

Türklerin Kullandıkları Takvimler

Türkler de tarihte çeşitli takvimler kullanmışlardır. Bu takvimler ve özellikleri ise şöyledir;

12 Hayvanlı Türk Takvimi

İslamiyet öncesi Türkler tarafından oluşturulan ve kullanılan bir takvimdir. Bu takvim güneş yılı esasına dayandığı için 1 yıl 365 gündür. Her yıl bir hayvan ismiyle anılır. Bu hayvanlar; fare, öküz, pars, tavşan, ejderha, yılan, at, koyun, maymun, köpek, tavuk, domuz. İnanışa göre her yıl, o hayvanın özelliklerine göre şekillenir. Örneğin Ejderha yılının zenginlik içinde geçeceğine inanılırdı.

12 Hayvanlı takvimin başlangıcı Asya Hun imparatoru Mete Han’ın tahta çıkış tarihi olan MÖ 209 yılıdır. Bu takvim Türkler dışında Çinliler ve Moğollar tarafından da kullanılmıştır.

Hicri Takvim

Türkler, İslamiyeti kabul ettikten sonra ay yılı esasına dayalı olan Hicri takvimi kullanmaya başladılar. 1 yıl 354 gündür. Hz. Ömer döneminde oluşturulan hicri takvimin başlangıcı Hz. Muhammed’in Mekke’den Medine’ye göç ettiği Hicret’in yılı olan 622’dir.

Celali Takvim

Büyük Selçuklu Devleti sultanı Melikşah döneminde Ömer Hayyam tarafından hazırlanmış olan güneş yılı esaslı bir takvimdir. Başlangıcı 1079’dur.

Büyük Selçuklu Devleti Hicri takvimi kullanmakla birlikte güneş yılı esaslı bir takvime ihtiyaç duyulmuştur. Çünkü güneş yılı esaslı takvimde ayların mevsimlere sabitlenmiştir. Böylece Büyük Selçuklu Devleti, celali takvim sayesinde ekonomik ilişkileri düzenleyebilmiş; ekim, hasat, vergi toplama gibi ekonomik icraatların yapılması kolaylaşmıştır.

Rumi Takvim

Hicri takvimi kullanan Büyük Selçuklu Devleti’nin, ekonomik faaliyetleri kolayca yürütebilmek için güneş yılı esaslı takvim olan Celali takvimi kullanması gibi Osmanlı Devleti de Rumi takvimi kullanmıştır.

Hicri takvimi kullanmakta olan Osmanlı Devleti mali işlerin kolayca yürütülebilmesi amacıyla 1839’dan itibaren, güneş yılı esaslı bir takvim olan Rumi takvimi kullanmaya başladı.

Miladi Takvim

Miladi takvim Mısırlılar tarafından güneş yılı esasına göre oluşturulmuştur. Roma İmparatorluğu döneminde imparator Sezar tarafından geliştirilmiş ve Jülyan takvimi adıyla kullanılmıştır.  16. Yüzyılda ise Papa 13. Gregorius tarafından son şekli verilmiştir. Bu nedenle miladi takvime Gregoryen takvim de denir.

Başlangıç yılı Hz. İsa’nın doğum yılı kabul edilen “0”dır. Günümüzde dünyada en yaygın kullanılan takvimdir.

Günümüzde ülkemizde de kullanılan miladi takvim, Türkiye’de 1 Ocak 1926 yılından itibaren kullanılmaya başlamıştır.