Aristoteles Kimdir? Aristoteles’in Felsefi Görüşleri Nelerdir?

 Aristoteles kimdir ve felsefi görüşleri nelerdir? Gelmiş geçmiş en büyük filozoflardan biri olan Aristoteles bilimsel faaliyetlere yön vermiş ve temel oluşturmuştur. Hatta günümüzde kullanılmakta olan birçok bilimsel terim ve araştırma yönteminde de Aristo’nun çalışmalarının doğrudan etkisi vardır. Leonardo Da Vinci gibi çok yönlü bir bilgeydi. Fizik, metafizik, biyoloji, zooloji, mantık, etik, şiir, tiyatro, psikoloji, dil bilim, ekonomi, siyaset onun ilgi alanlarından birkaç tanesidir.

Aristoteles Kimdir?

Antik Yunan filozofları arasında önemli bir yere sahip olan Aristoteles MÖ 384-322 yılları arasında yaşamıştır. Aristoteles’in ismi en iyi amaç anlamına gelmektedir.

Arsito’nun hayatı hakkında elimizde bulunan bilgiler ne yazık ki yeterli değildir. MÖ 384 yılında Makedonya’nın Kalsidik Yarımadasında doğmuştur. Babası Nicomachus, Makedonya Kralı III. Amyntas’ın doktorudur.

Aristo, babasını küçük yaştayken kaybetmiştir. Makedonya sarayında hocalar tarafından büyütülen Aristo 17 yaşına geldiğinde Atina’da bulunan Platon Akademisi’ne katılmış ve burada kısa sürede Platon’un en iyi öğrencilerinden biri olmuştur. 20 yıl kadar bu akademide kaldıktan sonra Platon’un ölmesi üzerine akademiden ayrılarak Türkiye’nin kuzeybatı kıyılarını gezmiştir. Bu seyahati yaklaşık 5 yıl sürmüş ve ardından Makedon kralı II. Philip’in oğlu ve geleceğin ünlü Makedonya Kralı Büyük İskender’in öğretmeni olmuştur.

Büyük İskender’in kral olmasından sonra tekrar Atina’ya dönen Aristo, hocası Platon’un yaptığı gibi burada Lyceum adında bir felsefe okulu kurmuş, burada 12 yıl öğrencilerine dersler vermiştir.

2 kez evlenen Aristo’nun ilk eşinden 1 kızı, ikinci eşinden de bir oğlu olmuştur.

Büyük İskender’in ölümünden sonra Atina’da Makedon karşıtı eylemler olmuştur. Aristo bir Makedon olduğu için de Atina’yı terk ederek annesinin memleketi olan Eğriboz’a gitmiş, 1 yıl sonra da burada, 62 yaşındayken ölmüştür.

Aristoteles’in Felsefi Görüşleri

Aristo, tarihin ilk gerçek bilim insanı olarak kabul edilir. Hem felsefe hem de bilimde öncü bir isimdir. Biçimsel mantık Aristo’nun icadıdır. Ayrıca çeşitli bilimsel disiplinleri tanımlamış ve bunların birbiriyle ilişkilerini araştırmıştır. Felsefe alanında özellikle metafizik, bilim felsefesi ve siyaset felsefesinde çağdaş felsefenin öncü olmuştur.

Aristoteles’in yaklaşık 200 eser ortaya koyduğu bilinmektedir. Ancak sadece beşte biri günümüze ulaşabilmiştir. Tamamlanmış eserlerinin hiçbiri günümüze ulaşamamıştır. Günümüze kadar ulaşabilmiş eserleri ise öğretmenlikte tuttuğu notlar, el yazmaları ve öğrencilerinin tuttuğu notlardan ibarettir. Aristo’nun eserleri felsefe ve bilimin tüm alanlarını kapsayıcı niteliktedir.

Eserlerinde kendinden önceki düşünürlerin fikirlerine yer vermiş ve onlar tarafından ele alınan problemleri inceleyerek kendi çözüm yollarını göstermiştir. Bu açıdan Aristoteles, ilk felsefe tarihçisi olarak da kabul edilir. Problemlere sistematik açıdan yaklaşarak öğretici bir dil kullanmıştır.

Aristoteles’in Varlık Anlayışı

Arsito’ya göre varlıkların görünüşleri sürekli değişir. Ancak değişime uğrayan madde, bu süre içinde özünü korur. Gerçek varlık nedir? sorusuna cevap verirken hocası Platon’un görüşlerini eleştirir. Çünkü Platon’a göre gerçek varlık kendisinin adlandırdığı idealar dünyasındadır; fenomenler ise onun birer kopyasıdır. Aristo bu fikre karşı çıkar. Ona göre gerçek varlık ayrı bir dünyada değil maddelerin özündedir. Varlıklar değişim içinde olsa bile öz ya da tözleri değişmeyerek aynı kalır. Hocası Platon idealist, Aristo ise realisttir.

Aristoteles’in 4 Neden Görüşü

Duyularımızla fark ettiğimiz her şeyin form (biçim) kazanmış maddeler olduğunu söyler. Her madde bir ya da birden fazla maddenin birleşmesi ile ortaya çıkan birer formdur.  Doğadaki her varlığın bir nedeni vardır. Bir şeyin varlığı ve dünyadaki işlevini “4 Neden” görüşüyle açıklar.

Maddi Neden: Bir şeyin hangi maddeden yapıldığını gösterir ve değişimden bağımsızdır. Örneğin; ahşaptan yapılmış bir masanın maddi nedeni ahşaptır.

Formel Neden: Herhangi bir şeyin biçimsel nedenidir. Ahşabın masa görünümünü alması formel nedendir.

Fail Neden: Hareket ettirici nedendir ve maddenin biçim kazanmasını sağlar. Ahşabın masaya dönüşmesini sağlayan marangoz, fail nedendir.

Ereksel Neden: Bir maddenin biçim kazanmasındaki amacını ortaya koyar. Masanın, üzerinde yemek yemek için biçim almasının nedeni ereksel nedendir.

Aristoteles’in Bilgi Anlayışı

Aristo’ya göre; “Bütün insanlar doğal olarak bilmek ister.” Aristoteles’in bilgi konusundaki görüşlerini maddeler halinde sıralayalım;

• Bilmek, duyular ve akıl yürütme yoluyla gerçekleşir.
• Bilinen şey duyuları etkileyen form almış birer maddedir.
• Bir şeyi bilmek demek, onun nedenlerini bilmek demektir.
• Bilgi, tümel ve tikel önermeler arasında akıl yürütmeyle kurulur.

Aristoteles’in Değer Anlayışı

Oğlu Nikomakhos için yazdığı “Nikomakhos’a Etik” adlı eserinde ahlaki görüşlerine yer vermiştir. Aristo her eylemin iyiyi arzuladığını söyleyerek iyinin ne olduğunu sorgular.

Her yapılan eylemin bir amacı vardır ve bu da iyi ile ilgilidir. İnsan, ancak bu iyi ile mutlu olur. Mutluluk en güzelidir, “ruhun amacı”dır. Bu amaca uygun davranmak erdeme uygun davranmakla eş değerdir.

İki tür erdem vardır: düşünce ve karakter. Düşünce erdemini eğitim yoluyla; karakter erdemini ise alışkanlıkla elde edebiliriz. Karakter erdemine doğuştan sahip değiliz. Bunu ancak çevreyle etkileşim sonucu kazanabiliriz.

Erdemli olmak aşırılık ve eksiklik arasındaki orta yolu bulmaktır. Orta yol ise kişinin kendi iradesiyle bulunur. Aristoteles’in bu görüşü “Altın Orta” olarak adlandırılır.

Ayrıca Aristo, sosyal olmayan insanların mutlu olmadığını ileri sürer. Bununla ilgili “İnsan, doğası gereği siyasi bir hayvandır” sözü vardır. Toplumsal ve siyasal düzen, mutluluğun sırrıdır.

Aristoteles’ten Etkilenenler

Aristo’nun öğretileri çağlar boyunca farklı alanlarda çalışan değerli düşünür ya da bilim insanlarını etkilemiştir. İslam düşünürleri Aristo için muallim-i evvel yani ilk öğretmen tabirini kullanmıştır. Aristo’nun fikirlerinden etkilenen isimlerden bazıları şöyledir;

Aristoteles’in Etkilendikleri

Aristoteles, hocası Platon ve Platon’un hocası Sokrates başta olmak üzere Pisagor, Demokritos, Epikür, Hipokrat ve Heraklitos gibi düşünürlerden etkilenmiştir.