Aztekler Kimdir? Aztek Uygarlığı Hakkında Bilgi
Aztekler kimdir? Mezoamerika denilen günümüz Orta Meksika bölgesinde yaşamış olan bir Orta Amerika halkı olan Aztekler, 14.-16. Yüzyıllar arasında varlık göstermişlerdir. Tarihte büyük bir uygarlık kurmuş olan Aztekler hakkında tüm bilgilere bu içeriğimizde ulaşabilirsiniz.
Bu Yazının İçindeki Başlıklar
Aztekler Kimdir?
1100’lü yıllarda kuzey Meksika’daki anavatanları olan Aztlan’ı terk ederek güneye göç eden Aztekler 2 yüzyıl boyunca göçebe hayata devam ettiler. 1325 yılında Tenochtitlan şehrini kurarak burada yerleştiler ve Acapapichtli, Aztekler’in ilk hükümdarı oldu. Ancak dördüncü hükümdar Itzcoatl, Aztek İmparatorluğu’nu kuran hükümdar olacaktı. (1427). 1440 yılında hükümdar olan I. Montezuma döneminde ise Aztek İmparatorluğu en parlak dönemini yaşadı.
Yaklaşık 200 yıl hakimiyet süren Aztek İmparatorluğu , Avrupalıların Amerika kıtasını keşfinden önce Orta Amerika’nın son büyük medeniyetiydi.
1520 yılında İspanyolların fethi ile Aztek İmparatorluğu sona erdi.
Aztek Devlet Yönetimi
Aztek İmparatorluğu şehir devletleri şeklinde örgütlenmişti. Aztek hükümdarlarına Huey Tlatoani denirdi ve ülkenin en yetkili kişisiydi. Çünkü Huey Tlatoani’nin tanrılar tarafından görevlendirildiğine inanılırdı. İmparator öldüğünde yerine geçecek kişi yüksek rütbeli soylular tarafından belirlenirdi. Bu kişi genellikle ölen imparatorun oğlu ya da erkek kardeşi olurdu. Yeni imparator başa geçtiğinde dört gün oruç tutmak zorundaydı.
Hukuk kuralları oldukça karmaşık ve detaylıydı. Vatandaşların, mahkeme kararına itiraz etme hakkı vardı. Yasaları çiğnemenin cezası ağırdı ve idam cezası yaygın olarak uygulanırdı. Saçların traş edilmesi ve köle olarak satılmak da cezalar arasındaydı.
Aztek İmparatorluğun başkenti Tenochtitlan’dı ve en kalabalık döneminde 200 bin kişilik bir nüfusa sahipti.
Azteklerde Günlük Hayat
Aztek toplumunda zengin olmayan insanlar için hayat kolay değildi ve çok çalışmak zorundaydılar.
Aztek erkekleri birden fazla kadınlar evlenebilirdi.
Aileler “Calpulli” adı verilen kabile benzeri bir gruba aitti ve bu grupta aileler birbiriyle akrabaydı. Her Calpullis’in bir şefi, okulu ve genellikle uzmanlaştıkları bir meslekleri vardı. Calpulli, büyük ev anlamına gelirdi.
Sıradan bir Aztek ailesinde evin babası genellikle çiftçi, savaşçı ya da zanaatkardı. Evin annesi ise günlük işler dışında kıyafetler için kumaş dokurdu. Çocuklar okula gitmek dışında ev işleri için ailelerine yardım eder ya da çalışırlardı.
Zenginler taştan ya da tuğladan yapılmış evlerde yaşardı. Bu evlerde genellikle sauna olurdu. Banyo yapmak Aztekler için oldukça önemliydi. Yoksullar ise çatıları palmiye yapraklarından yapılmış bir iki odalı küçük kulübelerde yaşardı. Evlerinin yakınında sebze bahçeleri olurdu.
Aztek erkekleri peştamal tarzı kıyafetler ve uzun pelerinler giyerdi. Kadınlar ise uzun etek ve bluzlar giyerdi. Yoksul insanlar kendi kumaşlarını kendileri dokur ve kendi kıyafetlerini dikerlerdi.
Aztek toplumunda giyim kuşamla ilgili belirli kurallar vardı. Örneğin turkuaz renkli pelerini sadece imparator giyebilirdi. Tüylerle süslenmiş kıyafetler giymek ise sadece soylu sınıfa verilmiş bir haktı. Kıyafet yasalarını çiğnemenin cezası genellikle ölümdü.
Azteklerde üç temel besin mısır, fasulye ve kabaktı. Bunun dışında böcekler, balıklar, bal, yılan ve hatta köpek, besin maddeleri arasındaydı. Çikolata yapımı için kullandıkları kakao çekirdeği de Aztekler için önemliydi. Hatta kakao çekirdeklerini para olarak kullanırlardı.
Aztekler’de zorunlu eğitim vardı. Bu açıdan düşündüğümüzde Aztekler için çağın ilerisinde diyebiliriz. Çünkü zorunlu eğitim köleleri ve kız çocukları için de geçerliydi. Ergenlik dönemine kadar evde ebeveynleri tarafından eğitilen çocuklar ergenlik dönemine gelinde okula başlarlardı. Aileler çocuklarını yaşlı ve hastalara saygılı davranılması, şikayet edilmemesi gibi görgü kuralları ve doğru davranışlar konusunda eğitirdi.
Erkekler ve kızlar ayrı okullara giderlerdi. Kızlar okulda şarkı, dans, din, yemek yapma ve kıyafet yapma eğitimi alırdı. Erkek çocuklar ise çiftçilik, çömlekçilik, dini eğitim, askeri eğitim ve çeşitli zanaat dalları ile ilgili eğitim alırlardı. Soylu sınıfın erkek çocukları ise hukuk ve mühendislik gibi alanlarda eğitim aldıkları ayrı bir okula giderdi.
Aztek Dini
Azteklerde çok tanrılı bir inanç sistemi vardı. Güneş, Aztekler için kutsal kabul edilirdi. Kendilerine “Güneşin Halkı” derlerdi. Azteklerin önemli tanrıları ve özellikleri şöyleydi;
Huitzilopochtli: En önemli tanrı. En korkuncu ve en güçlüsü. Savaş, güneş ve fedakarlık tanrısı. Aztek imparatorluğunun başkentinin koruyucusu.
Tlaloc: Yağmur ve su tanrısı. Sinirlendiğinde gök gürültüsü ve dolu gönderdiğine inanırlardı.
Quetzalcoatl: Yaşam ve rüzgar tanrısı.
Tezcatlipoca: Büyü ve gece tanrısıydı. Güneşi ve dünyayı yarayan ilk tanrıdır.
Chicomecoatl: Tarım, beslenme ve mısır tanrıçası
Rahiplerin en önemli görevleri, tanrıları memnun etmek için gerekli dini törenlerin yapılmasını sağlamaktı. Rahipler iyi bir eğitim alırlar ve toplumda saygı görürlerdi.
Aztekler için güneşin her gün doğması önemliydi ve bunun için tanrılara insan kurban ederlerdi. Bu inançları yüzünden binlerce insanı katlettikleri biliniyor. Bu kurbanlar genellikle savaşlarda esir aldıkları insanlardı.
Ölümden sonra yaşam inancına sahiptiler ve savaşta ölenlerin cennetin en üst katına çıktığına inanırlardı.
Aztek Yazısı ve Dili
Aztekler Nahuatl dilini konuşurdu ki günümüzde hala Meksika’nın bazı bölgelerinde konuşulmaya devam etmektedir. Glif veya resim yazısı kullanırlardı. Okuma yazmayı genellikle sadece rahipler bilirdi. Yazılarını hayvan derilerinden ya da bitki liflerinden yaptıkları sayfalara yazarlardı. Kodeks adı verilen Aztek kitaplarının büyük çoğunluğu istilalar sırasında yakıldı ve yok edildi.
Aztekler dini törenleri, bayramları takip etmek ve zamanı takip etmek için olmak üzere iki takvim kullandılar. Dini takvime tonalpohualli (gün sayısı) denirdi. Bu takvimde 260 gün vardı. Aztekler için kutsal olan bu takvimin, evreni dengede tuttuğuna inanırlardı.
Zamanı takip etmek için kullandıkları takvime ise Xiuhpohualli denirdi. 1 yıl 365 gündü ve her biri 20 günden oluşan 8 ay bulunurdu.
Aztek Sanatı
Sanat, Aztek toplumunda yaşamın önemli bir parçasıydı. Genellikle tanrılarını övmek için müzik, şiir ve heykel gibi sanat türlerinde eserler ortaya koydular. Müzik aleti olarak flüt, deniz kabuğu, düdük ve davul kullandılar.
En değerli sanat dalı ise tüy işiydi. Zanaatkarlar parlak renkli tüylerle güzel pelerinler ve başlıklar yapardı. Bu tüylü kıyafetleri giymek ise sadece soylulara ve zenginlere özgüydü.
Ayrıca bknz;