Kasırga Nasıl Oluşur? Kasırgaya Neden Olan Faktörler
Bu içeriğimizde son derece tehlikeli bir fırtına türü olarak tanımlayabileceğimiz kasırgaların sebepleri üzerinde duruyoruz. Kasırga nedir sorusunun cevabını daha önceki içeriğimizde vermiştik. Şimdi ise; Kasırga nasıl oluşur ve kasırgaya neden olan faktörler nelerdir? Bu soruların cevaplarına bir bakalım.
Kasırga Nasıl Oluşur?
Kasırgalar günümüzde en can yakıcı ve yıkıcı hasarları bırakan doğal afet türlerinden biridir. 1900’lü yıllardan beri özellikle artan kasırgalar, evlere kalıcı hasarlar vermiş ve hatırı sayılır bir can kaybına sebep olmuştur. Peki, bu kadar yıkıcı etkileri olan kasırgaların sebepleri nelerdir, nasıl oluşmuşlardır?
Kasırgaların Oluşum Süreci
Aslında kasırga, saffir-simpson ölçeğine göre kasırga sayıldığı hıza ulaşmadan önce gayet normal bir düzenle oluşan rüzgarlardan biridir. Güçlü rüzgarlar olarak başlarlar, zamanla büyürler. Kasırgalar, okyanus yüzeylerinden gelen ılık, nemli hava kütlelerinin hızla yükselmeye başlayıp daha soğuk hava kütleleriyle çarpışmasıyla başlar. Bu döngü, bulutların oluşumunun döngüsüdür.
Çarpışma, ılık su buharının yoğunlaşmasına sebep olur ve en sonunda bu yoğunlaşmaya dayanamayan su buharı fırtına bulutları oluşturur. Fırtına bulutlarından da yağmur düşer. Bu, bilmediğimiz, karşımıza yeni çıkan bir döngü değil. Evet, bu su döngüsü. Ancak, bu döngünün gizli bir kısmı var ki kasırganın başlamasındaki en büyük etkenlerden biri.
Ilık su buharı yoğunlaşırken gizli bir ısı yayılır. Gizli ısı, yukarıdaki soğuk havayı ısıtır, havanın yükselmesine ve okyanusun altından gelen daha sıcak, nemli havanın yolu açmasına sebep olur. Bu yolu açma süreci genel bir süreç. Süreç devam ettikçe yükselen fırtınaya daha fazla nemli hava çekilir ve okyanus yüzeyinden atmosfere çok daha fazla ısı taşınır.
Kasırgada Göz ve Göz Duvarı Nedir?
Bu sabit ısı alışverişi zamanla çok sakin bir merkezin etrafında dönen bir rüzgar modeli geliştirir. Koşullar olduğu gibi devam ederse -fırtınanın gelişmeye devam etmesi için uygun ortam varsa- dönen fırtına güçlene güçlene bir kasırgaya dönüşür. Kasırga daha da güçlendiğinde merkezde iç çekirdek veya göz adı verilen bir açıklık oluşur. Göz, dairesel bir merkezdir; en güçlü rüzgarlar göz yakınında meydana gelir. Yani göze yaklaştıkça rüzgarlar güçlenir.
Bir de göz duvarı vardır, göz duvarı gözü çevreleyen alandır. Gözün çevresinde çıkan rüzgarlardan bile daha güçlü rüzgarlara ev sahipliği yapabilirler. Güçlü bir kasırgada rüzgarlar saatte 200 deniz mili hıza bile ulaşabilirler.
Bazen çok güçlü rüzgarlar enerji kaybeder. Fırtınalar enerji kaybederse daha soğuk sulara ulaşmış veya kıyılara çarpmış demektir. Bu durumdaki rüzgarlar zayıflarlar ve en son onunda yok olurlar.
Bu fırtınalara bir örnek vermemiz gerekirse; 2018 yılında ülkemizi tehdit eden ve İyon Denizi üzerinden ilerleyen kasırgayı örnek verebiliriz. Çok hızlı olmasına rağmen zamanla o da güç kaybetmişti.
Özetlemek gerekirse; kasırganın oluşabilmesi için;
- Havanın nemli olması
- Ekvatorda çıkan rüzgarların birleşerek saffir-simpson ölçeğine göre kasırga sayılabileceği hıza ulaşması
- Su yüzeyi sıcaklığının 26,6 santigrat dereceden yüksek olması gerekir.
Kasırganın sebeplerini ele aldığımız bu bilgiler dışında kasırgaların sonuçlarını ele aldığımız Kasırga Nelere Yol Açar? ; kasırgaların görüldüğü yerler için Kasırgalar Nerelerde Görülür? ; Kasırga isimleri için Kasırgaların İsmi Nereden Gelir? başlıklı içeriğimizi inceleyebilirsiniz.